ԵՐԵՎԱՆ, 5 հունվարի — Sputnik, Արման Վանեսքեհյան. Վերջին օրերին Սաուդյան Արաբիայի և Իրանի միջև զարգացող ճգնաժամն իրականում կարող է վախեցնել ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհին, ամբողջ մարդկությանը: Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ այն կարող է լուրջ համաշխարհային էներգաճգնաժամի հանգեցնել, որից կտուժեն գրեթե բոլոր զարգացած պետությունների տնտեսությունները: Կտուժեն անգամ այն երկրները, որոնք հակամարտության տարածաշրջանից բավական հեռու են գտնվում: Օրինակ՝ Ճապոնիան, որի համար կարծես հակամարտությունը ոչ մի վտանգ չի ներկայացնում, բայց այս երկիրն առաջիններից էր, որ պաշտոնական Թեհրանի ու Էր-Ռիադի միջև միջնորդ դառնալու պատրաստակամություն հայտնեց:
Էլ ուր մնացին այն երկրները, որոնք գտնվում են հենց հակամարտության տարածաշրջանում կամ Իրանի ու Սաուդյան Արաբիայի սահմանամերձ տարածքներում: Օրինակ՝ Իսրայելը, որը գտնվում է Սաուդյան Արաբիայի սահմանին, Իրանի հարևան Աֆղանստանը, որտեղ առանց այդ էլ ծանր իրավիճակ է տիրում:
Եվ, իհարկե, նաև մեր տարածաշրջանը՝ Կովկասը, այդ առումով նույնպես բավական մոտ է գտնվում «դեպքի վայրին»: Ճգնաժամի կողմերից մեկը՝ Իրանը, որի հետ Հայաստանը ընդհանուր սահման ու սերտ քաղաքական և տնտեսական հարաբերություններ ունի, գտնվում է կիզակետում: Չի բացառվում, որ պաշտոնական Էր-Ռիադը, հույս ունենալով ապակայունացնել հակառակորդ երկրի ներքաղաքական իրավիճակը, կօգտվի, ասենք, Կովկասյան տարածաշրջանում և հարակից շրջաններում առկա տարածաշրջանային խնդիրներից:
Հենց Իրանի քրդերն, օրինակ, կարող են համարել (թեկուզ պաշտոնական Էր-Ռիադի օգնությամբ), որ Իրանի ու Սաուդյան Արաբիայի միջև զարգացող հակամարտությունը կարող է իրենց ակտիվացման առիթ դառնալ, կարծում է Մերձավոր Արևելքի ու Կենտրոնական Ասիայի երկրների ուսումնասիրությունների կենտրոնի տնօրեն Սեմյոն Բաղդասարովը: Իսկ նրանք անմիջականորեն գտնվում են հայ-իրանական սահմանին: Էլ չեմ խոսում իրաքյան Քրդստանի մասին, որտեղ վերջին շրջանում բավական ակտիվ, կարելի է ասել նույնիսկ ագրեսիվ է իրեն դրսևորում առաջնորդ Մասուդ Բարզանին: Իզուր չէ, որ նա վերջերս այցելել է Անկարա և հանդիպում ունեցել Էրդողանի հետ: Փորձագետը կարծում է, որ հաշվի առնելով այն փաստը, որ քրդերով բնակեցված Արևմտյան Հայաստանի տարածքում այժմ բավական լարված իրավիճակ է տիրում, ստացվում է, որ Հայաստանը միանգամից մի քանի բավական լուրջ հակազդեցությունների օջախների կիզակետում է գտնվում:
Սեմյոն Բաղդասարովը կարծում է, որ պաշտոնական Էր-Ռիադը կարող է նաև փորձել լուրջ անկարգություններ սադրել Բելուջիստանում, որի մի մասը նույնպես Իրանի տարածքում է գտնվում: «Այնտեղ նաև աֆղանական Կանդագարն է Հիլմենդի հետ և անմիջականորեն Պակիստանի Բելուջիստանը…
Եթե Սաուդյան Արաբիային հաջողվի սադրել քրդերին, բելուջիներին ու պուշտուններին, ապա Իրանը դժվարին կացության մեջ կհայտնվի»:
Բաղդասարովը պնդում է, որ Էր-Ռիադն այդ ուղղությամբ արդեն որոշակի քայլեր է անում:
Ստեղծված իրավիճակը, իհարկե, համաշխարհային հանրությունը բավական զուսպ է ընկալում և հակամարտության ու դրա հետևանքների ողջ վտանգը փորձում է հնարավորության սահմաններում վերացնել: Ե՛վ Ճապոնիան է ցանկություն հայտնել միջնորդի դերում հանդես գալ, և՛ Եվրամիությունն է ավելի վաղ դիմել Սաուդյան Արաբիային՝ կոչ անելով չսրել իրավիճակը, և՛ ՄԱԿ-ն է հավատարմատար ուղարկում հակամարտության տարածաշրջան… Այնպես որ ցանկացած դեպքում հույս կա, որ իրավիճակը ծայրահեղ լարվածության չի հասնի:
Ռուսաստանը նույնպես բավական լուրջ է վերաբերվում ստեղծված իրավիճակին: Սա պայմանավորված է թեկուզ նրանով, որ Իրանի հետ վերջին տարիներին վստահելի հարաբերություններ են ստեղծվել:
Ռուսաստանը փորձելու է հաշտեցնել Սաուդյան Արաբիային ու Իրանին, կարծում է Սեմյոն Բաղդասարովը: Այդ հակամարտությունը զուտ ներիսլամական է, որն արդեն երկար տարիների պատմություն ունի: Այն զարգանում է տարբեր ուղղություններով: Պարզապես սա պատմական հակազդեցության ու առճակատման հերթական մի փուլ է, և Ռուսաստանը ոչ մի դեպքում չպետք է խառնվի այդ ամենին: Գլխավորն այն է, որ Իրանն ու Սաուդյան Արաբիան բանակցությունների սեղանի շուրջ նստեն: Սակայն ես այդքան էլ լավատեսորեն չեմ վերաբերվում նմանատիպ բանակցություններին, քանի որ կարծում եմ՝ այս հակամարտությունը երկար տարիներ է տևելու… Որոշ պետություններ սեփական խնդիրները լուծելու համար փորձելու են ապակայունացնել իրավիճակը Իրանում և Սաուդյան Արաբիայում: Այդ իսկ պատճառով պետք չէ, որ Ռուսաստանը խառնվի այս ամենին: Անհրաժեշտ է օգնել Սիրիայի քրդերին, ավելի ճիշտ Ժողովրդավարական միություն կուսակցությանը և ինքնապաշտպանական ջոկատներին: Սա մեզ իսկապես պետք է, քանի որ մենք սիրիական հակամարտության մասնակիցն ենք… Եվ այդ առումով մենք պետք է աջակցենք քրդերի շարժմանը, ինչպես ժամանակին անում էր Խորհրդային Միությունը, համոզված է Մերձավոր Արևելքի ու Կենտրոնական Ասիայի երկրների ուսումնասիրությունների կենտրոնի տնօրենը:
