Շախմատի հայրենիքը Հնդկաստանն է, բայց ամբողջ աշխարհում այդ սպորտաձևն ասոցացվում է Հայաստանի հետ: ՖԻԴԵ-ի նախագահ Կիրսան Իլյումժինովն անգամ Երևանն անվանեց շախմատի զարգացման մայրաքաքաղաք: Ու դրա պատճառը միայն այն չէ, որ Հայաստանն առաջին երկիրն է, որտեղ շախմատը պարտադիր առարկա է դարձել դպրոցներում, կամ որ Հայաստանն աշխարհում ամենաշատ գրոսմայստերներ ունեցող երկրներից է: Ինչպես այլ սպորտաձևերում, այնպես էլ շախմատում հայերը կարողանում են խաղաղ մրցել ու կոտրում են տարբեր տեսաբանների այն համոզմունքները, որ շախմատի պատճառով խաղացողների մոտ ատելություն և միմյանց ոչնչացնելու ցանկություն է առաջանում:
Գուցե պատահական չէ, որ ՖԻԴԵ-ի նախագահ Կիրսան Իլյումժինովն առաջինը Հայաստանին, որպես խաղաղություն քարոզող երկրի, առաջարկեց շախմատային պարտիա խաղալ Ադրբեջանի հետ: Կա «կոլեկտիվ շախմատ» հասկացությունը, երբ մի ամբողջ երկիր խաղում է մյուսի դեմ։ Կարելի է շախմատային քայլ ուղարկել ինտերնետով, հեռախոսի կամ համակարգչի միջոցով: Իլյումժինովի խոսքով՝ Սերժ Սարգսյանը սիրով է ընդունել առաջարկը: Sputnik Արմենիային տված բացառիկ հարցազրույցում Իլյումժիովն ասաց.
«Բոլոր հարցերը պետք է լուծվեն շախմատի սեղանի շուրջ, իսկ պատերազմներն ընթանան միայն շախմատի խաղատախտակի վրա: ՖԻԴԵ-ն դեմ է ռազմական հակամարտությանը»:
Շենգավիթի շախմատի դպրոցի փոխտնօրեն Գագիկ Սարգսյանն էլ մեզ հայտնեց, որ հայաստանյան շախմատի դպրոցներում հիմնական կուրսը սկսելուց առաջ հենց առաջին դասին ասում են՝ շախմատում խաղում են սև և սպիտակ ֆիգուրները, դուք միմյանց բարեկամ եք:
«Ասում ենք՝ դուք բարեկամ եք, ուրիշ ոչինչ, դրա համար էլ խաղից հետո ջերմ ձեռքսեղմում է լինում»,- ասաց նա:
Ասվածի վառ օրինակ է աշխարհի թիմային երկու առաջնության և Եվրոպայի թիմային երեք առաջնության հաղթող Ռաֆայել Վահանյանի խաղը բոլոր ժամանակների մեծագույն շախմատիստներից մեկի՝ Սամուել Ռեշևսկու հետ:
«Այդ պարտիան մինչև հիմա համարվում է աշխարհի 10 լավագույն պարտիաներից մեկը: Ռաֆայել Վահանյանը զոհաբերում է զինվորը, հետո ձին ու նավակը և Ռեշևսկուն մատ է անում: Ռեշևսկին բարկությունից խառնում է խաղատախտակի քարերը ու դուրս գալիս, որովհետև 40 տարով մեծ էր Վահանյանից ու պարտվեց»,- պատմում է Ռաֆայել Վահանյանի ընկերը՝ Գագիկ Սարգսյանը:
Անցնում են ժամեր, Ռեշևսկին գալիս է, թևանցուկ անում հայ գրոսմայստերին ու ասում՝ դու արդեն իսկ լավագույն շապխմատիստներից մեկն ես:
Ի դեպ, շախմատի 42-րդ համաշխարհային օլիմպիադան կանցկացվի Բաքվում: ՖԻԴԵ-ի նախագահն ու շատերը հույս ունեն՝ շախմատիստները ցույց կտան խնդիրները խաղաղությամբ լուծելու ճանապարհը:
