ԵՐԵՎԱՆ, 9 մարտի — Sputnik, Անի Լիպարիտյան. Տիեզերքը նվաճած առաջին մարդը` լեգենդար տիեզերագնաց Յուրի Գագարինը, այսօր կդառնար 83 տարեկան: Sputnik Արմենիան հետաքրքիր փաստեր է ներկայացնում Խորհրդային Միության հերոս Յուրի Գագարինի մասին:
Գագարինն ավիացիայով էր հետաքրքրվում դեռ զինվորական ծառայությունից առաջ: 1954թ-ին նա սովորում էր Սարատովի արդյունաբերական տեխնիկումում, որտեղ էլ առաջին անգամ այցելեց աերոակումբ: Այստեղ ապագա տիեզերագնացը յուրացրեց թռիչքի տեխնիկան «ՅԱԿ-18» ուսումնական ինքնաթիռի վրա: Հաջորդ տարվա աշնանը Գագարինը ծառայության անցավ և ուսումը շարունակեց Օրինբուրգի ավիացիոն ուսումնարանում:
Զարմանալի է, բայց փաստ. Գագարինը երկար ժամանակ չէր կարողանում յուրացնել վայրէջքի տեխնիկան, ինչի պատճառով էլ կուրսանտի ապագան կասկածի տակ դրվեց։ Նրան փրկեց հրահանգիչ Անատոլի Կոլոսովը:
Գագարինը միջին հասակի (ընդամենը 165 սմ) երիտասարդ էր, ուսուցիչները որոշեցին կուրսանտի տակ բարձ դնել, ու հենց այդ բարձն էլ օգնեց հաղթահարել թռիչքը: Արդյունքում Գագարինը գերազանց ավարտեց ուսումնարանը: Կարելի է ասել, որ Գագարինին նաև օգնեց իր հասակը, քանի որ այն ժամանակ 170 սմ-ից բարձր տղամարդկանց թռիչքի չէին վերցնում:
Գագարինն իր ապագա կնոջ՝ Վալենտինա Գորյաչևայի հետ ծանոթացել է պարերի ժամանակ: Աղջիկը սիրում էր աշխատանքից հետո ընկերուհիների հետ պարելու գնալ: Մի անգամ պարահրապարակում հանդիպեց իր ապագա ամուսնուն։ Գագարինն իրեն չկորցրեց ու աղջկան հրավիրեց դահուկով սահելու: Չորս տարվա ծանոթությունից հետո նրանք որոշեցին օրինականացնել հարաբերությունները:
1957 թվականին Վալենտինան և Յուրին ամուսնացան, 2 տարի անց ծնվեց նրանց առաջնեկը` Ելենան, ևս երկու տարի հետո` երկրորդ դուստրը` Գալինան: Երկրորդ աղջկա ծնվելուց մեկ ամիս անց Գագարինն իրականացրեց իր «տիեզերական» թռիչքը (1961 թվական), որից հետո պետությունը Գագարինին սև «Վոլգա» նվիրեց` 12-04 ЮАГ համարանիշով, որը խորհրդանշում էր չվերթի օրն ու ամիսը և տիեզերագնացի անուն-ազգանուն-հայրանունը (առաջին տառերը): Գագարինի սաղավարտի «СССР» գրառումն էլ քննարկման թեմա դարձավ, քանի որ այդ հապավումը շատ հաճախ անհետանում էր տիեզերագնացի լուսանկարներից:
Հարց է առաջանում` իսկ ինչպես է այդ հապավումն ընդհանրապես հայտնվել սաղավարտի վրա: Պատասխանը մինչև այսօր էլ պարզ չէ: Խորհրդային Միության հերոս, փորձարկու-օդաչու Մարկ Գալայը, որը մարզել է առաջին տիեզերագնացներին և ներկա է եղել գագարինյան մեկնարկին, իր գրքում պատմում է, որ գրառումը հայտնվել է ամենավերջին պահին: Նրա խոսքով` Գագարինի թռիչքից 20 րոպե առաջ հիշել են ամերիկացի Պաուերսի լրտեսական թռիչքի մասին ու որոշել են սաղավարտի վրա ավելացնել «СССР» հապավումը, որպեսզի տիեզերագնացին չշփոթեն դիվերսանտի հետ: Տառերը նկարել են` առանց սաղավարտը Գագարինի գլխից հանելու:
Միաժամանակ տիեզերագնացների համար սաղավարտներ արտադրող «Զվեզդա» գործարանի վետերանները պնդում են, որ հապավումը գրվել է թռիչքից շատ առաջ, նրանք նույնիսկ նշում են, թե ով է գրել հապավումը` ոմն Դավիդյանց: Տիեզերք ուղևորվելուց 2 օր առաջ Յուրի Գագարինն իր կնոջը հրաժեշտի նամակ է գրել, քանի որ չգիտեր, թե որքանով հաջողված կլինի իր թռիչքը: 1961 թվականին այդ նամակը չհանձնեցին հասցեատիրոջը. կարիքը չզգացվեց: Նամակը Գագարինի կնոջը փոխանցեցին 1968 թ-ի մարտի 27-ին: Առաջին տիեզերագնացը զոհվեց ավիավթարից: Գագարինի մահը հանելուկ դարձավ Խորհրդային Միության բնակիչներից շատերի համար, որովհետև մարդիկ չէին հավատում, որ փորձառու տիեզերագնացը կարող էր ավիավթարի զոհ դառնալ։
