Ղարաբաղցին նաև Աֆրիկայում է ղարաբաղցի. հայերի անհավանական ֆուտբոլը Մալիում

90-ականների սկզբին, հայտնվելով հեռավոր և անհասկանալի Մալիում, նորաստեղծ Արցախի ֆուտբոլիստները ոչ միայն լավ խաղ ցույց տվեցին աֆրիկական դաշտում, այլ նաև իրենց համերաշխությունը բերեցին Աֆրիկայի աշխատավորներին, որոնք պայքարում էին ազատության և անկախության համար:

Ինչո՞ւ Մալի և ինչո՞ւ հենց ֆուտբոլիստներ: Որովհետև Մալիում Խորհրդային Միության դեսպանի առաջին տեղակալը Աշոտ Մելիք-Շահնազարովն էր` ղարաբաղցի, հայրենասեր, սպորտի մարդ` իր մտածելակերպով և ներքին պահանջմունքով:

Աշխարհը դեռ նոր էր ընտելանում իրենց անկախ հռչակող երկրներին, աշխարհագրական քարտեզի վրա նրանք շարունակում էին մնալ այն պետությունների կազմում, որոնց անջատված մասերը այդ երկրի ամբողջություն էին շարունակում համարել: Նրանք, ովքեր այլ կերպ էին մտածում, ցանկացած միջոց օգտագործում էին իրենց մասին հայտարարելու համար: Եվ երբ Աֆրիկայում, կանաչ գազոնի վրայով «ԼՂՀ» տարբերանշանով շապիկ հագած 11 երիտասարդ է վազվզում, արդեն իսկ ստացվում է, որ նրանք հայտնել են իրենց մասին: Թե ինչպես են նրանք խաղում, այս պարագայում ամենևին էլ էական չէ, թեև հարկ չկար մերոնց համար ամաչելու:

Հաջորդ հարցն այն է, թե ինչպես էր «Իզվեստիայի» հատուկ թղթակիցը թիմի հետ հայտնվել Աֆրիկայում: Հանրապետության Սպորտի պետական հանձնաժողովի նախագահ Ռուբեն Հակոբյանն էր զանգահարել:

— Աֆրիկա արցախցի ֆուտբոլիստների հետ կմեկնե՞ս:

— Կմեկնեմ:

— Հանդիպման մասին հաշվետվություն «Իզվեստիայում» կգրե՞ս:

— Կգրեմ:

Մեկնեցինք: Չվերթն, ինչպես միշտ՝ Մոսկվայից էր: Մոսկվայում պատվիրակությանը հարցեր չունեին: Հարցեր, որոնք խոստանում էին սպառնալիքի վերածվել, առաջացան «Սպորտ» հյուրանոցի նախասրահում, որտեղ Բաքվի սեղանի թենիսի թիմը ժամանակ էր սպանում: Ղարաբաղյան բարբառը լսելով՝ նրանք առաջարկեցին խմել Ադրբեջանի սպորտի համար: Արցախցիներն ի պատասխան միայն ծիծաղեցին: Սադրանքը ձախողվեց:

Մինչև Մալի երկար պետք է թռչեինք: Բամակո օդանավակայանում մեզ սպասում էին սպորտի նախարարության ներկայացուցիչները: Մեզ հյուրանոց տարան, սակայն չի կարելի ասել, որ արևմտյան Աֆրիկայի այդ երկրի մայրաքաղաքի մերձակայքը, ինչպես նաև բուն մայրաքաղաքը, կարող էին գերել որևէ մեկին. ճարտարապետական սակավաթիվ շենքեր, շատ փոշի, շոգ և փողոցով քայլող կովեր: Ո՞ւր, ինչի՞ համար: Չեն պատասխանում: Սակայն այն, ինչն անմիջապես ուշադրություն գրավեց ` փառահեղ Նիգեր գետն էր, որի ափերին էլ հենց կանգնած է Բամակոն:

Տեղի մարզադաշտում առաջին փորձերը տեղի ունեցան խաղից մեկ օր առաջ: Ընդամենը երկու հանդիպում էր նախատեսվում:

Լեզուս չի պտտվում Մալին ֆուտբոլային գերտերություն անվանել, սակայն ստեփանակերտցի կաշվե գնդակի վարպետներն էլ քիչ հայտնի են աշխարհին: Այնուամենայնիվ, նման երկար ճանապարհ կտրել անցնել և պարտվե՞լ…

Մալիի ֆուտբոլի երկրպագուները տեղավորվեցին տրիբունաներում, մեր երկրպագուները՝ Աշոտ Մելիք-Շահնազարովի գլխավորությամբ, դաշտի եզրին, հովանոցի տակ, որտեղ սովորաբար մարզիչներն ու պահեստային խաղացողներն են նստում:

Առաջին խաղակեսի կեսերին պարզ դարձավ՝ Մալիի «12-րդ» և կարելի է ասել, որոշիչ «խաղացողը» դարձավ անհավանական շոգը: Տեղացիների համար սովորական մի բան, մեզ համար` անհաղթահարելի հակառակորդ: Քրտինքը հոսում էր, ուղեղները հալչում, ոչ թե վազել, այլ նույնիսկ քայլելն էր դժվար, իսկ Մալիի ներկայացուցիչներին կարծես շոգը չէր էլ վերաբերում. վազում են, թռնում, խաղում առանց խաղացողներին փոխարինելու: Մի խոսքով՝ Արցախը հաղթում է 2:1 հաշվով:

Երկրորդ խաղը մեկ օր հետո պետք է անցկացվեր: Նույն եղանակը, եթե չասենք՝ ավելի շոգ: Արցախը հաղթում է 1:0 հաշվով:

Հրաժեշտ տվեցինք Բամակոյին, անմոռանալի Աշոտ Մելիք-Շահնազարովին, և գնացինք օդանավակայան: Այնուհետև` վայրէջք Բուրկինա Ֆասոյում, անծայրածիր Սահարան ինքնաթիռի թևի տակ, Մոսկվա, «Սպորտ» հյուրանոց:

Հավաքվեցինք նախասրահում, խմեցինք Արցախի սպորտի ապագայի համար: Բաքվի սեղանի թենիսի պրոֆեսիոնալ խաղացողներն արդեն նախասրահում չէին…