Արամ Գարեգինյան, Sputnik.
Հայաստանն Իրանի հետ ավելի շատ ընդհանրություններ ունի, քան թվում է: Ինչպես այնտեղ, այնպես էլ այստեղ գործարարները չեն սիրում ռիսկի դիմել և շտապել: Այդ պատճառով ռուսական շուկայում (որտեղ մրգերի երկու երրորդն ու բանջարեղենի մեկ երրորդը ներկրվում են) Հայաստանը, անգամ նույնիսկ Իրանը զիջում են Ռուսաստանի ավելի հեռավոր և պակաս բարեկամական գործընկերներին:
Հարցը մասամբ կարող է լուծել պարզեցված առևտրային ռեժիմի մասին Եվրասիական միության և Իրանի համաձայնագիրը: Այդ համաձայնագիրը, երեք տարի ժամկետով, երկրները ցանկանում ստորագրել մոտակա ամիսների ընթացքում: Բայց, նախ մաքսային տուրքերը կնվազեցնեն ոչ բոլոր ապրանքների համար, և երկրորդ՝ ազատ գոտում հնարավոր կլինի աշխատել առանց հարկեր վճարելու:
Պատահական չէ, որ երբ ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը Մեղրիում Իրանի հետ սահմանին բացում էր ազատ տնտեսական գոտին, ավելի շատ գործարարներ էին ժամանել հենց իրանական կողմից:
Թեև նրանցից շատերը «յուրային են». նրանք Հայաստան են գալիս արդեն երկու տասնյակ տարի, բացի այդ նաև հայերեն են լավ խոսում:
Նրանցից մեկը Ջավադ Բիմեգդարն է: Հայաստան նրա ընկերությունը լվացող միջոցներ և մթերք է ներկրում, իսկ Իրանում սկսել է թեյի արտադրությամբ զբաղվել:
«Հետաքրքիր կլինի Հայաստան բերել թեյի տերևներն ու այստեղ չորացնել, փաթեթավորել: Իսկ հետո արդեն կարելի կլինի առանց տուրքերի այդ արտադրանքը հանել Եվրասիական միության ողջ տարածք», — նկատեց նա:
Հենց այսպիսի հնարավորություն է տալիս ազատ տնտեսական գոտին: Պայմանով, որ ապրանքը ավել քան կիսով չափ արտադրված լինի Հայաստանում: Այդ ժամանակ նա հայկական «գրանցում է» ստանում և կարելի է ազատ արտահանել ԵԱՏՄ երկրներ, իսկ պարզեցված` ԵՄ երկրներ(GSP+ համակարգի միջոցով):
Ապրանքի մշակման տոկոսը հանրապետության առևտրաարդյունաբերական պալատն է որոշում: Այն տարիներով բանակցություններ է վարում իրանական բիզնեսի հետ:
«Իրանցի գործընկերների հետ յուրաքանչյուր հանդիպման ժամանակ մենք հիշեցնում ենք, որ արտադրությունն այստեղ ազատված է հարկերից, իսկ արտադրանքը կարելի է հեշտությամբ արտահանել եվրոպական և եվրասիական շուկա», — ասում է պալատի ներկայացուցիչ Մարտին Սարգսյանը:
«Հնարավորությունները քիչ չեն», — կրկին լավ հայերենով համաձայնում է հայ-իրանական առևտրային պալատի անդամ Ռեզա Նաֆեզին: Նաֆեզին նույնպես վաղուց է Հայաստանում աշխատում, Iran Khodro-ի հայաստանյան ներկայացուցչության ղեկավարն է: Ընկերությունը «Պեժոյի» արտոնագրով ավտոմեքենաներ և բեռնատարեր է հավաքում:
«Կարելի է նաև մտածել այստեղ հավաքման արտադրություն հիմնելու մասին: Սակայն մի շարք հնարավորություններ կան նաև այլ ոլորտներում, այդ թվում` արդյունաբերական», — ավելացրեց նա:
Երկու ձեռնարկություն արդեն իսկ ցանկանում են այստեղ աշխատել. Մեկը՝ տոմատի մածուկ արտադրել, մյուսը` ջերմոցների համար նախատեսված սարքավորումներ:
Մի քանի հայկական ընկերություն էլ նման կերպով ցանկանում է Իրանում «աշխատել»: Հայաստանի սահմանից մի քանի կմ-ի վրա և Նախիջևանի սահմանին շատ մոտ, Իրանում գործում է «Արաս» ազատ գոտին, որը թույլ կտա տեղի շուկա դուրս գալ: Այդ պատճառով ոչ հապշտապ բանակցություններ՝ համեմված սիրալիր ժպիտներով և ձեռք սեղմելով, դեռ շատ կլինեն:
2016 թվականին Հայաստանը դեպի Ռուսաստան մրգի արտահանման ընդհանուր ծավալում զբաղեցրել է 1%-ից մի փոքր պակաս, Իրանը` 3%-ից մի փոքր պակաս, իսկ բանջարեղենի ներկրման մեջ` համապատասխանաբար 1,5%-ից և 7%-ից մի փոքր ավել:
