Արմենուհի Մխոյան, Sputnik.
Sputnik Արմենիան «Մշակութային հայրաքաղաք» նախագծի շրջանակում այս անգամ ներկայացնում է հետաքրքիր տեղեկություններ Գյումրու հին բաղնիքների մասին: Հնում Գյումրիում բաղնիք գնալը եղել է ոչ միայն պարտադիր ծիսական արարողության պես մի բան, այլև բարի ու անխախտ ավանդույթ: Գյումրեցին բաղնիք գնալու հատուկ ծիսակարգ է ունեցել, գործել են հատուկ կանոններ: Այնքան կարևոր էր այդ արարողությունը, որ մեծահարուստներն անգամ բաղնիքների առանձին հսկայական շինություններ են կառուցել: Հայտնի են Ձիթողցյանների, Վեքիլովների, Կոստանովենց կամ Գևորգ աղի, Տեր-Մարտիրոսովների և ուրումների բաղնիքները: Ունեցել է ինչպես ընդհանուր բաժին, այնպես էլ առանձին սենյակներ: Կանայք և աղջիկները հիմնականում օգտվել են Գևորգ աղի բաղնիքից: Իսկ նրանց անվտանգության համար բաղնիքի ճանապարհը հատուկ մաուզերիստներ են հսկել:
Բաղնիք գնալն այնքան հարգված երևույթ էր գյումրեցու համար, որ մեծահարուստներն անգամ իրենց դուստրերին ամուսնացնելիս աղջկան բաղնիք էին օժիտ տալիս: Օրինակ՝ մեծահարուստներից Ձիթողցյաններն իրենց կառուցած բաղնիքը որպես օժիտ տվել են դստերը:
Տղամարդիկ սովորաբար բաղնիք գնացել են սննդով, խմիչքով՝ ընկերներով հավաքվելու, ուտել-խմելու համար, իսկ կանայք ոչ միայն զրուցելու, այլև նորահարսներին մանրամասն տնտղելու նպատակով: Երբ տղան որևէ աղջկա էր հավանում, մինչև խնամախոս գնալը տղայի հարազատ կանայք բաղնիք էին գնում և ոտքից գլուխ ուսումնասիրում ապագա հարսնացուին՝ համոզվելու, որ աղջիկը որևէ այիբ (թերություն) չունի: Ասում են՝ տղամարդիկ նույնիսկ բաղնիքից տուն վերադառնալու համար 3 ֆայտոն են վարձել՝ մեկը իրենց, մյուսը՝ չաղլջոնց (այսպես գյումրեցիները կոչել են նվագողներին), վերջինն էլ իրենց «շապխի»՝ գլխարկի համար. գյումրեցիների համար գլխարկն իրենց պատիվն է եղել և, որպեսզի գինովցած վիճակում տուն գնալիս «շապխեն» գետնովը չտան, այն առանձին են ճանապարհել դեպի տուն:
Արևելյան բաղնիքները եղել են քաղաքի կոլորիտի մի մասը: Ալեքպոլյան ժամանակաշրջանի բաղնիքների մասին հետաքրքիր տեղեկություն է պահպանվել տվյալ ժամանակաշրջանի մամուլում: Օրինակ՝ 1910 թվականի դեկտեմբերի 10-ին լույս տեսած «Ախուրյան» թերթում: Ինչպես նշում է «Ալեքպոլյան պատմություններ» էջի հեղինակ Դավիթ Աբդալյանը, Ամանորից առաջ՝ դեկտեմբերի 4-ից, «Ցենտրայլնի» բաղնիքի ընդհանուր բաժանմունքում (օբշչի) հատուկ օրեր և ժամեր էին սահմանվում կանանց և տղամարդկանց համար:
«Բացի կիրակի օրերից, կանայք կարող էին բաղնիքից օգտվել ամեն օր՝ առավոտյան 6-ից մինչև 4-ը, տղամարդիկ կարող էին լողանալ 5-ից հետո, իսկ կիրակի՝ ողջ օրվա ընթացքում: Կանայք լողանալու համար վճարում էին 25, աղջիկները 15 կոպեկ, իսկ 5 տարեկանից բարձր երեխաները՝10 կոպեկ, մինչև 5 տարեկանի համար բաղնիքը ձրի էր… Հետաքրքիր է, որ տղամարդկանց լողանալու արժեքը թերթում չի նշվում»,-պատմում է Դավիթ Աբդալյանը:
