Մասնագիտական գործունեության և անելիքների շուրջ Sputnik Արմենիան զրուցել է Հայաստանի ժողովրդական և վաստակավոր արտիստ, ճանաչված կոմպոզիտոր Ռոբերտ Ամիրխանյանի հետ։ Հարցազրույցը` Աստղիկ Սուքիասյանի։
- Մի առիթով ասել եք` մարդն իր մայրենի լեզուն, իր ազգային երաժշտությունը չի սովորում, դրանք պարզապես մի օր արթնանում են նրա մեջ: Ինչպե՞ս բացահայտեցիք, որ Ձեր մեջ երաժշտություն է ապրում:
- Կան բաներ, որ մարդու մեջ արթնանում են իրենք իրենց, գլխավոր անելիքները մենք ոչ մեկից չենք սովորում: Ես եկել եմ այն եզրահանգման, որ երաժշտությունը ծնվել ու համառորեն ապրում է իմ մեջ: Գալիս է մի տարիք, երբ մարդու մոտ հարց է առաջանում՝ դեպի ո՞ւր գնալ, ի՞նչ մասնագիտություն ընտրել: Իմ մեջ երաժշտությունից բացի, որևէ այլ մասնագիտություն ընտրելու ցանկություն չկար, չնայած նրան, որ հայրս պարբերաբար հարցնում էր` դպրոցն ավարտելուց հետո որտե՞ղ եմ ընդունվելու, ես էլ վախից պատասխանում էի՝ բժշկական ինստիտուտ:
Ռոբերտ Ամիրխանյան. Մշակույթում կվերացնեի «դուր գալու» սինդրոմը
Ի դեպ, դպրոցն ավարտելուց հետո որոշեցի բժշկական ուսումնարանում սովորել, բայց չընդունվեցի: Պարզվեց` քննության հարցաշարում կային հարցեր, որոնց չէի պատրաստվել: Ի վերջո, այն ամենը, ինչը մեր մեջ հաստատաբար ապրում է, հիմքում հիացում ունի: Ինձ մշտապես հիացրել է հնչյունը և հնչյուններն են որոշել, թե ինչ պետք է դառնան: Ու ես կանգնել եմ փաստի առաջ:
- Ինչպե՞ս եք ընտրել՝ ո՞ր խաղարկային կամ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի համար երաժշտություն գրել, կայի՞ն տաբուներ, թե ո՞ր դեպքում առաջարկը կմերժեք:
- Մինչև հիմա փորձում եմ հասկանալ, թե դա ինչպես է տեղի ունեցավ․ գեղարվեստական ֆիլմի համար երաժշտություն գրելու առաջին փորձս եղել է 1966թ-ին՝ ռեժիսոր Յուրի Երզնկյանի` «Կամուրջներ՝ մոռացության վրայով» ֆիլմի ստեղծման ժամանակ: Ռեժիսորն առաջարկեց և ես՝ մեծ ոգևորությամբ սկսեցի աշխատել ֆիլմի երաժշտության վրա։ Ինձ առաջարկել են մուլտֆիլմեր, որոնց մեջ գլխավոր շարժիչ ուժը եղել է մեղեդին, մեղեդին՝ որպես կարեկցանք, հումոր ու պատմություն: Ինձ համար երաժշտության հուշարարը բանաստեղծությունն է: Երաժշտությունը բանաստեղծության լռության մեջ թաքնված հնչյունների շարքն է ու ոչինչ պետք չէ հորինել։
- 1998-2001 թթ եղել եք ՀՀ ԱԺ պատգամավոր`հանդիսանալով գիտության, կրթության, մշակույթի և երիտասարդության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ: Ի՞նչ հետևության արեցիք՝ արվեստագետը պետք է զբաղվի ՞քաղաքականությամբ, թե՞ ոչ:
- Խորհրդարանում լինել՝ չի նշանակում քաղաքական գործիչ լինել: Ինձ խորհրդարան էր տարել մեր նոր իրականության մեջ հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ հարցերի կարգավորումը:Ըստ իս՝ Ազգային ժողովը պետք է լինի իդեաների ժողով։ Իսկ քաղաքական գործիչը, պետք է կարողանա անել բոլոր հնարավոր և անհնարին քայլերն այդ իդեաները կյանքի կոչելու համար: Մեզանում իրական քաղաքականություն, դեռ չի ձևավորվել։ Կա դրա անվան տակ որոշակի գործունեություն։ Յուրաքանչյուր մարդ իր գործունեության մեջ ընդամենը երեք հարցի է պատասխանում՝ ինչ է անում, ինչու է անում և ինչպես է անում։ Մեր երկրում ես ակնկալում եմ այս հարցերի պատասխանները ստանալ որոշակի ծրագրային իդեաների ներդրման միջոցով:
- Ըստ Ձեզ՝ ինչն է այսօր պակասում հայ երաժիշտներին:
- Չեմ ցանկանա ինձ վրա վերցնել դատավորի պարտականությունը և մեղադրել: Ընդամենը կասեմ, որ այժմ մեր երաժիշտերի հետաքրքրություններն ավելի շատ ուղղված են ֆինանսական կողմի վրա: Հաջողության գլխավոր չափանիշը դարձել է շահույթը, մինչդեռ դա մեզ ծանոթ չի եղել: Ես միշտ հասկացել եմ, որ երգիչը նա չէ, ով մեղեդի գիտի, կարողանում է երգել, այլ նա է, ով առանց երգի չի կարող ապրել: Կուզեի, որ արվեստագետը իր երկրում պաշտպանված լիներ: Կուզեմ, որ մեր երաժշտության մեջ տեղ չգտնեն թուրքական խաղիկները, որ մեր երիտասարդ երգիչները չերգեն օտարազգի երգեր, այլ երգեն մերը, ազգայինը:
- Առաջիկայում ի՞նչ ստեղծագործական պլաններ ունեք:
- Որոշ ժամանակ առաջ ինձ զանգեցին Արցախի մի քանի երաժիշտներ և ցանկություն հայտնեցին իմ երաժշտությունը նվագել։ Գնացի Արցախ, որպեսզի լսեմ նրանց ու ապշեցի, որովհետև բոլորը ֆանտաստիկ էին: Հոկտեմբերին նրանց հետ համերգներ կունենանք Արցախում, իսկ նոյեմբերի 23-ին՝ Երևանի Արամ Խաչատրյանի անվան մեծ համերգասրահում։ Ծրագրեր շատ կան՝ ինչպես նախկինից մնացած, որոնք դեռ չեն հնչել, այնպես էլ նոր ստեղծագործություններ: Ուզում եմ՝ երաժշտական երեկոներ կազմակերպել, որտեղ ինքս դաշնամուրի մոտ կլինեմ: Պետք է հնչեցնեմ 50 տարի առաջվա գրած ստեղծագործություններս՝ դաշնամուրային կոնցերտը, եթե հնարավոր լինի՝ երկու կանտատները: Իսկ նոր ստեղծագործություններ ամեն օր են ծնվում:
Նշենք, որ Ռոբերտ Ամիրխանյանը հրատարակել է վեց հեղինակային ժողովածու: 2010թ. արժանացել է «Դաշնության Աստղ» ՌԴ կառավարության շքանշանի, 2011թ.` «Երևանյան ռապսոդիա» ստեղծագործության համար ՀՀ Պետական մրցանակի: 1984թ. արժանացել է Հայաստանի վաստակավոր, 1986թ.` ժողովրդական արտիստի կոչումների, 1998թ.՝ ՀՀ «Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշանի, 2017թ.՝ ՀՀ Պատվո շքանշանի:
