Հեռավոր 1980-ականներին երկու ընկեր` Արմեն Գևորգյանն ու Արայիկ Հակոբյանը, որոշեցին հրշեջ–փրկարար դառնալ և ընդունվեցին ԽՍՀՄ ՆԳՆ Խարկովի հրշեջ տեխնիկական ուսումնարան։ Ուսումնարանն ավարտելուց հետո, սակայն, Գևորգյանն աշխատանքի անցավ Գյումրիում, իսկ Հակոբյանը` Երևանում։ Տասնյակ տարիներ անց նրանց ճանապարհները հատվեցին, ու այժմ երկուսն էլ աշխատում են Երևանում` Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունում։
Այսօր ԱԻՆ աշխատակցի օրն է, և Sputnik Արմենիան զրուցել է ԱԻՆ–ի երկու հնաբնակների` 38 տարվա աշխատանքային փորձ ունեցող Փրկարարական ուժերի վարչության պետ Արմեն Գևորգյանի ու Հրդեհաշիջման և փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման բաժնի ավագ հրահանգիչ Արայիկ Հակոբյանի հետ։
Հրշեջի գործը երակներում, կամ ինչու են փրկարարներին Գյումրիում «գիժ» կոչում
Արմեն Գևորգյանը պատմեց, որ այդ մասնագիտությունն է ընտրել, քանի որ մեծ եղբայրը հրշեջ–փրկարար էր։ Եղբորից ոգեշնչված` որոշել է նրա ճանապարհով գնալ։
«1985-ին նշանակվեցի Գյումրու հրշեջ փրկարարական ջոկատում որպես հերթափոխի պետ. դրանից կարճ ժամանակ հետո այդ աշխատանքից ինձ դժվար էր դուրս բերել։ Ավելին, 1988-ի երկրաշարժի հետևանքների վերացման աշխատանքների ժամանակ հաստատապես համոզվեցի` ճիշտ մասնագիտություն եմ ընտրել»,–ասաց Գևորգյանը։
Հրշեջ–փրկարարն իր աշխատանքի մեջ ծանր դեպքեր շատ է տեսել` մահեր, խոշոր հրդեհներ, սակայն ամենադժվարը հենց երկրաշարժի օրերին աշխատելն է եղել։ Նրա խոսքով` ցավալին այն է, որ եթե ունենային այն տեխնիկան, ինչ հիմա, 1988-ին շատ կյանքեր կփրկվեր։
Սակայն Գևորգյանն ասում է, որ փրկարարը դժվարություններից, սարսափելի տեսարաններից երբեք չի խուսափում, և անգամ տարիների ընթացքում քերծվածք-այրվածք ստանալը դառնում է սովորական երևույթ։ Ավելին, քանի որ հրշեջ–փրկարարների աշխատանքային գրաֆիկն անկանխատեսելի է, տան անդամները սովորել են նրանց երկար բացակայություններին։
Օրվա կադր. փողոցային երաժիշտը շոկոլադե սալիկ է նվիրում ԱԻՆ ենթասպային և շնորհավորում նրան
Գևորգյանը հիշեց` նախորդ տարի կնոջ ծննդյան օրը երեկոյան, երբ արդեն պետք է հյուրերը գային, իրեն լուր են տվել, որ Խոսրովի անտառում խոշոր հրդեհ է բռնկվել։ Գևորգյանը մեկնել է դեպքի վայր և 2-3 օր այնտեղ անցկացրել։
«Երկու տղա ունեմ, որոնք էլ կնոջս ծննդյան օրը փոխարինել էին ինձ. ոչ մի սարսափելի բան չկա, կինս էլ ըմբռնումով է մոտենում։ Տանն ինձ լավ են հասկանում` երկու տղաներս էլ ուսադիր են կրում»,–ասաց Գևորգյանը` հավելելով, որ վերջին շրջանում միայն հայրն է ասում, որ հանգստի գնալու ժամանակն է։
Երկար տարիների փորձ ունեցող հրշեջ–փրկարարը 57 տարեկան է և գիտի, որ ամեն ինչ իր վերջն ունի, և եթե մի օր զգա, որ ուժերն այլևս չեն ներում համակարգում աշխատելու համար, թոշակի գնալու դիմում կգրի և իր տեղը կզիջի ավելի երիտասարդներին։
Գևորգյանի ընկերը` Արայիկ Հակոբյանը, ինչպես արդեն ասացինք, նույնպես 38 տարվա աշխատանքային փորձ ունի։ Նա պատմեց` սկզբում որոշել էր իրավաբան դառնալ, սակայն քանի որ իր հայրն ու Գևորգյանի հայրն ընկերներ են, իսկ Գևորգյանն արդեն իսկ որոշել էր հրշեջ–փրկարար դառնալ, ինքն էլ է մտափոխվել ու ընկերոջ հետ Խարկովի հրշեջ տեխնիկական ուսումնարանն է ընդունվել։
«Հիմա լինում են դեպքեր, որ Գևորգյանի հետ ենք լինում դեպքի վայրում։ Իհարկե, ընկերական հարաբերություններն օգնում են, քանի որ իրար կես բառից հասկանում ենք` ինչ է անհրաժեշտ անել, և շատ արագ կազմակերպվում է ամեն ինչ։ Նման դեպքերից մեկն էլ 2013-ին «Սպայկայում» բռնկված խոշոր հրդեհն էր, երբ իրար աչքի պոչով նայելիս էլ պարզ էր երկուսիս համար, թե ինչ պիտի անենք»,–ասաց Հակոբյանը։
Նրա խոսքով` աշխատանքի ընթացքում շատ բան է սովորել, որոնցից ամենակարևորն այն է, որ փրկարարը պետք է սրտացավ լինի։ Հակոբյանն ասում է` պատասխանատվությունը, գիտելիքը կարևոր երևույթներ են իրենց գործում, բայց միաժամանակ պետք է նաև սրտացավ լինես, որովհետև մարդկային կյանքերի հետ գործ ունեն։
Հրշեջ–փրկարար դառնալու համար խիզախությունը պարտադիր պայմաններից մեկն է, և դա ուղղակի խոսք չէ. Հակոբյանը պատմեց` քիչ չեն եղել դեպքեր, երբ ծանր կանչեր սպասարկելուց հետո աշխատանքից ազատվելու դիմում են գրել։ 2018-ին, օրինակ, երբ Մարալիկից դեպի Բարձրաշեն լեռնային հատվածում մարտական ինքնաթիռ էր ընկել, փրկարարները գիշերն աշխատել էին այդ հատվածում։ Երբ լույսը բացվել էր, և փրկարարներից մեկը տեսել էր, որ գիշերը զոհված անձնակազմի մարմինների վրայով է քայլել (զոհված տղաների վրա բազմաթիվ իրեր կային), վերադարձել և աշխատանքից ազատվելու դիմում էր գրել։
Սակայն հրշեջ–փրկարարների կյանքում նաև հետաքրքիր դեպքեր են լինում. Հակոբյանը ծիծաղով է նշում, որ «ամենապատասխանատու» պահերից մեկն այն է եղել, երբ զոքանչն է զանգել ու օգնության կանչել։ «Զոքանչիս ոտքն էր կոտրվել, պետք է հիվանդանոց տանեին նրան։ Ես մեր աշխատակիցներին դիմեցի, ու եկան–տարան զոքանչիս։ Կարևորը` զոքանչս շատ գոհ էր մնացել»,–ասում է Հակոբյանը։
Ավագ հրահանգիչը երկու աղջիկ ունի. անկեղծանում է` իր ունեցած փորձից ելնելով էլ նրանցից որևէ մեկին չէր ուզի տեսնել փրկարար ծառայությունում. այլ հարց կլիներ տղայի դեպքում։Երկու ընկերները` Հակոբյանն ու Գևորգյանը, ավելի շատ իրենց փորձն են փոխանցում նորեկներին, քանի որ որքան էլ սովորես, կան մանրուքներ, որոնց մասին կարող ես իմանալ միայն տարիների ընթացքում կուտակվող փորձի արդյունքում։
Հրշեջ–փրկարարների հետ զրույցն ընդհատվում է ահազանգով. պետք է շտապել դեպքի վայր...
