https://arm.sputniknews.ru/20220501/hac-u-panir-ker-u-banir-chechily-shiraki-mshakutajin-zharangutjan-arzheq-e-tshanachvel-41481111.html
Հաց ու պանիր՝ կեր ու բանիր. չեչիլը Շիրակի մշակութային ժառանգության արժեք է ճանաչվել
Հաց ու պանիր՝ կեր ու բանիր. չեչիլը Շիրակի մշակութային ժառանգության արժեք է ճանաչվել
Sputnik Արմենիա
Չեչիլը կամ թել (հյուսած) պանիրը, որը հատուկ է Շիրակի մարզին, արդեն ներկայացված է ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պետական ցանկում: Sputnik Արմենիան... 01.05.2022, Sputnik Արմենիա
2022-05-01T09:54+0400
2022-05-01T09:54+0400
2022-05-01T09:54+0400
հեղինակներ
պանիր
շիրակի մարզ
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/04/1d/41487902_0:207:1153:856_1920x0_80_0_0_441744225c84dc1b261211ed660ca991.jpg
Շիրակցիները հպարտությամբ են ասում՝ չեչիլ կամ թել պանիրը ձեռնոց կարող է նետել «ռոկֆորին»: Չնայած այն արտադրում են նաև հանրապետության այլ շրջաններում, շիրակցի կանանց ձեռքերով պատրաստված տնական չեչիլը տարբերվում է:Տնայնագործական եղանակով չեչիլ սովորաբար սկսում են պատրաստել հուլիսից մինչև սեպտեմբերի սկիզբ: Պանրի այս տեսակը պատրաստվում է զտած կաթից՝ 50 աստիճան ջերմության տակ։ Ավելացվում է թթու կաթնաշիճուկ, որից հետո ձևավորվում է պանրի զանգվածը: Այն ձգելով փաթաթում են փայտին, այնուհետև բաժանում են կտորների:Մեկ օր անց պանիրը մշակում են աղով և լցնում կճուճի մեջ, ապա այն գլխիվայր շուռ են տալիս, որպեսզի կաթնաշիճուկն ամբողջությամբ դուրս գա:Հատկանշական է, որ Շիրակի մարզի Անի համայնքն է Շիրակի պանրագործությունը որպես ոչ նյութական մշակութային արժեք գրանցելու առաջարկով դիմել ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարին կից մասնագիտական խորհրդին:Ազգագրագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարինե Բազեյանը նշում է, որ թեև պանրի այս տեսակը տարածված է նաև Ապարանի որոշ շրջաններում ու Ջավախքում, այսօր ՀՀ մարզերից Շիրակն է, որ ամբողջությամբ կրում է այդ մշակույթը:«Մինչև այսօր չեչիլը Շիրակում պատրաստվում է հին ավանդական տեխնոլոգիայով,- նշում է ազգագրագետը՝ փաստելով, որ եթե կան էլ փոփոխություններ, ապա դրանք բովանդակությանը չեն վերաբերում, այլ ձևին՝ կաթսաներն են փոխվել: «Կավե ամաններում կամ տիկերում են պահել, հիմա, բնականաբար, օգտագործում են ապակյա կամ պլաստմասե ամաններ, որոշակի փոփոխություն կա նաև մակարդիչի՝ մերանի հետ կապված, որը նախկինում պատրաստվում էր կենդանիների ենթաստամոքսային գեղձից, իսկ հիմա պատրաստի վաճառվում է խանութներում»:Փորձագետը նշում է, որ չեչիլը մեզ է հասել հնագույն ժամանակներից:Նա մտավախություն չունի, թե ժամանակի ընթացքում «կկորցենք» չեչիլը:«Այն չափով, ինչ չափով այդ պանիրն օգտագործվել է նախկինում, օգտագործվում է հիմա, հատկապես կանաչ չեչիլը, որն ավելի «հարգարժան» է ու ավելի թանկ: Չեչիլն այսօր պահանջարկ ունի»:Ի դեպ, հենց այս պանիրն է այն երկու բաղադրիչներից մեկը, որով պատրաստում են Շիրակի պանրխաշը:
շիրակի մարզ
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Արմենուհի Մխոյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/2360/57/23605773_297:46:846:595_100x100_80_0_0_656f445e799bc18f74429b49a7a32f17.jpg
Արմենուհի Մխոյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/2360/57/23605773_297:46:846:595_100x100_80_0_0_656f445e799bc18f74429b49a7a32f17.jpg
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Արմենուհի Մխոյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/2360/57/23605773_297:46:846:595_100x100_80_0_0_656f445e799bc18f74429b49a7a32f17.jpg
հեղինակներ, պանիր, շիրակի մարզ
հեղինակներ, պանիր, շիրակի մարզ
Հաց ու պանիր՝ կեր ու բանիր. չեչիլը Շիրակի մշակութային ժառանգության արժեք է ճանաչվել
Չեչիլը կամ թել (հյուսած) պանիրը, որը հատուկ է Շիրակի մարզին, արդեն ներկայացված է ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պետական ցանկում: Sputnik Արմենիան «Մշակութային հայրաքաղաք» նախագծի շրջանակում ներկայացնում է չեչիլի պատրաստման բաղադրատոմսն ու յուրահատկությունը:
Շիրակցիները հպարտությամբ են ասում՝ չեչիլ կամ թել պանիրը ձեռնոց կարող է նետել «ռոկֆորին»: Չնայած այն արտադրում են նաև հանրապետության այլ շրջաններում, շիրակցի կանանց ձեռքերով պատրաստված տնական չեչիլը տարբերվում է:
Տնայնագործական եղանակով չեչիլ սովորաբար սկսում են պատրաստել հուլիսից մինչև սեպտեմբերի սկիզբ: Պանրի այս տեսակը պատրաստվում է զտած կաթից՝ 50 աստիճան ջերմության տակ։ Ավելացվում է թթու կաթնաշիճուկ, որից հետո ձևավորվում է պանրի զանգվածը: Այն ձգելով փաթաթում են փայտին, այնուհետև բաժանում են կտորների:Մեկ օր անց պանիրը մշակում են աղով և լցնում կճուճի մեջ, ապա այն գլխիվայր շուռ են տալիս, որպեսզի կաթնաշիճուկն ամբողջությամբ դուրս գա:
Մի քանի օրից ուղղում են կճուճը, կրկին փաթաթում կտորով ու կրկին շրջում։ Կճուճի շուրջը լցնում են վառարանից հանված և նախապես սառեցված մոխիր՝ առավել խոնավազերծելու համար: Մի քանի ամիս անց պանիրը պատրաստ է օգտագործման:
Հատկանշական է, որ Շիրակի մարզի Անի համայնքն է Շիրակի պանրագործությունը որպես ոչ նյութական մշակութային արժեք գրանցելու առաջարկով դիմել ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարին կից մասնագիտական խորհրդին:
Ազգագրագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարինե Բազեյանը նշում է, որ թեև պանրի այս տեսակը տարածված է նաև Ապարանի որոշ շրջաններում ու Ջավախքում, այսօր ՀՀ մարզերից Շիրակն է, որ ամբողջությամբ կրում է այդ մշակույթը:
«Մինչև այսօր չեչիլը Շիրակում պատրաստվում է հին ավանդական տեխնոլոգիայով,- նշում է ազգագրագետը՝ փաստելով, որ եթե կան էլ փոփոխություններ, ապա դրանք բովանդակությանը չեն վերաբերում, այլ ձևին՝ կաթսաներն են փոխվել: «Կավե ամաններում կամ տիկերում են պահել, հիմա, բնականաբար, օգտագործում են ապակյա կամ պլաստմասե ամաններ, որոշակի փոփոխություն կա նաև մակարդիչի՝ մերանի հետ կապված, որը նախկինում պատրաստվում էր կենդանիների ենթաստամոքսային գեղձից, իսկ հիմա պատրաստի վաճառվում է խանութներում»:
Փորձագետը նշում է, որ չեչիլը մեզ է հասել հնագույն ժամանակներից:
«19-րդ դարի աղբյուրներում չեչիլն արդեն իսկ արձանագրված է որպես Ալեքսանդրապոլի գավառին բնորոշ պանրի տեսակ, 1898 թվականին նույնիսկ ռուսական աղբյուրներն են գրել, որ Ալեքսանդրապոլի գավառում կաթնամթերքի մշակումից չեչիլ պանիր էին ստանում»,- ասաց Կարինե Բազեյանը։
Նա մտավախություն չունի, թե ժամանակի ընթացքում «կկորցենք» չեչիլը:
«Այն չափով, ինչ չափով այդ պանիրն օգտագործվել է նախկինում, օգտագործվում է հիմա, հատկապես կանաչ չեչիլը, որն ավելի «հարգարժան» է ու ավելի թանկ: Չեչիլն այսօր պահանջարկ ունի»:
Ի դեպ, հենց այս պանիրն է այն երկու բաղադրիչներից մեկը, որով պատրաստում են Շիրակի պանրխաշը:
