https://arm.sputniknews.ru/20221130/darnal-artahanvogh-kam-durs-mnal-shukajic-hh-energashukaji-azatakanacman-riskery-52027215.html
Դառնալ արտահանող կամ դուրս մնալ շուկայից. ՀՀ էներգաշուկայի ազատականացման ռիսկերը
Դառնալ արտահանող կամ դուրս մնալ շուկայից. ՀՀ էներգաշուկայի ազատականացման ռիսկերը
Sputnik Արմենիա
Հայաստանն իր փոքր շուկայով և ավելցուկային էներգետիկ հզորություններով պետք է բավական մտածված քաղաքականություն վարի, հակառակ դեպքում դուրս կմնա «մեծ խաղից»։ 30.11.2022, Sputnik Արմենիա
2022-11-30T20:20+0400
2022-11-30T20:20+0400
2022-11-30T20:45+0400
հայաստան
էլեկտրաէներգիա
վահե դավթյան
իրանի իսլամական հանրապետություն
վրաստանի հանրապետություն
արտահանում
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/615/16/6151681_0:83:1600:983_1920x0_80_0_0_5865c3ade8d36723b607a20f56291f82.jpg
ԵՐԵՎԱՆ, 30 նոյեմբերի – Sputnik. Եթե Հայաստանը ցանկանում է էլեկտրաէներգիա արտահանող երկիր դառնալ, պետք է ենթակառուցվածքային մի շարք խնդիրներ լուծի։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտարարեց «Էներգետիկ անվտանգության ինստիտուտ» ՀԿ–ի նախագահ Վահե Դավթյանը։Ավելի վաղ Իրանի էներգետիկայի նախարար Ալի Աքբար Մեհրաբիանը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ Իրանի էլցանցերի համաժամանակեցման նախագիծը իրագործման փուլում է։ Նա նաև հայտնել էր, որ վերոհիշյալ երկրները քննարկում են էլեկտրաէներգիայի փոխանակման հարցը։Սա կարևոր է Երևանի համար, քանի որ 2025 թվականին գործարկվելու է ԵԱՏՄ երկրների էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր շուկան, և այդ համատեքստում ենթակառուցվածքային ինտեգրումն ավելի քան անհրաժեշտ է, քանի որ մեր երկիրը կկարողանա ավելի մեծ էներգետիկ հզորություններ մատակարարել միության երկրներ։Հայաստանը Վրաստանի հետ էլեկտրաէներգիայի առևտրի իրավական նոր հիմք է պատրաստում. փոխնախարարՀատկանշական է, որ Հայաստանը վերջին 13 տարվա ընթացքում էլեկտրաէներգիայի զգալի ավելցուկ է արձանագրում նույնիսկ երաշտի տարիներին։ Սակայն արտահանման աշխուժացման համար նախևառաջ ենթակառուցվածքներ են հարկավոր։ Խոսքը Իրանի հետ երրորդ ԷՀԳ–ի կառուցումն է, որը կապահովի 1200 մՎտ հզորությամբ մատակարարումներ (ինչը եռակի գերազանցում է այսօրվա ցուցանիշները. խմբ.)։ Տվյալ ուղղությունը փորձագետը բավական հեռանկարային է համարում` հաշվի առնելով, որ Իրանի հյուսիսային շրջանները էլեկտրաէներգիայի պակաս ունեն։ՀՀ էներգետիկ շուկան պատրաստ չէր ազատականացման. գերարտադրությունը խնդիր է դարձելՄիևնույն ժամանակ ընթացիկ ցուցանիշներն այդքան էլ հուսադրող չեն. 2021 թվականի արդյունքներով Հայաստանից Իրան էլեկտրաէներգիայի արտահանումը 25%–ով կրճատվել է։ Մյուս կողմից` Իրանի ուղղությամբ ակտիվություն է ցուցաբերում Թուրքմենստանը, որը արտաքին շուկաներ էլեկտրաէներգիայի արտահանման ռազմավարություն է իրականացնում։Ինչ վերաբերում է վրացական ուղղությանը, ապա, ըստ Դավթյանի, այստեղ էլ նոր ենթակառուցվածքային լուծումների անհրաժեշտություն կա, այսինքն`նոր ԷՀԳ–ի կառուցում։«Ավելցուկային հզորությունը մի բան է, էլեկտրաէներգիայի մատակարարման ենթակառուցվածքային հնարավորությունները` այլ բան», – ասաց Դավթյանը։Հարկ է նշել նաև, որ Հայաստանում 2022 թվականի փետրվարի 1-ից աստիճանաբար սկսվել է էլեկտրաէներգիայի շուկայի նոր մոդելի անցում կատարելու գործընթացը, որի նպատակն է շուկայի ազատականացման և մրցունակ բաղադրիչների ներդրման համար անհրաժեշտ իրավական և տնտեսական նախադրյալներ ստեղծելը։Նախագծի մշակողների մտահղացմամբ` շուկայի ազատականացումը կարող է ազդել էլեկտրաէներգիայի սակագների վրա, մի շարք նոր հնարավորություններ ստեղծել։ Սակայն արտահանման խթանման համատեքստում փորձագետն այս կարծիքի հետ համամիտ չէ։ Դավթյանը նշում է, որ նախագիծը շատ լավը կհամարվեր, եթե երկիրը նման լուրջ ռազմավարական մարտահրավերների առաջ կանգնած չլիներ։Այժմ ազատականացման ծրագրի շրջանակում հայկական շուկայում 6 լիցենզավորված ընկերություն է գործում, որոնք հանդես են գալիս որպես թրեյդերներ։ Նրանք էլեկտրաէներգիան ձեռք են բերում արտադրողից և վաճառում սպառողին` մարժա վճարելով «Հայաստանի էլցանցեր» ՓԲԸ–ին բաշխման ծառայությունների համար։Սակայն արդեն այսօր հանրապետությունում էլեկտրաէներգիայի զգալի մասը ներմուծվում է Վրաստանից։ Թուրքիան նույնպես ծրագրում է 2025 թվականից էլեկտրաէներգիա արտահանել դեպի Հարավային Կովկաս։ Փորձագետի կարծիքով` դա կհանգեցնի նրան, որ ավելցուկային հզորություններ ունեցող Հայաստանը ստիպված կլինի աստիճանաբար կրճատել արտահանման ծավալները` ավելացնելով ներմուծումը (դեռ Վրաստանից, հետագայում չի բացառվում` նաև Թուրքիայից. խմբ.)։
իրանի իսլամական հանրապետություն
վրաստանի հանրապետություն
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
հայաստան, էլեկտրաէներգիա, վահե դավթյան, իրանի իսլամական հանրապետություն, վրաստանի հանրապետություն, արտահանում
հայաստան, էլեկտրաէներգիա, վահե դավթյան, իրանի իսլամական հանրապետություն, վրաստանի հանրապետություն, արտահանում
Դառնալ արտահանող կամ դուրս մնալ շուկայից. ՀՀ էներգաշուկայի ազատականացման ռիսկերը
20:20 30.11.2022 (Թարմացված է: 20:45 30.11.2022) Հայաստանն իր փոքր շուկայով և ավելցուկային էներգետիկ հզորություններով պետք է բավական մտածված քաղաքականություն վարի, հակառակ դեպքում դուրս կմնա «մեծ խաղից»։
ԵՐԵՎԱՆ, 30 նոյեմբերի – Sputnik. Եթե Հայաստանը ցանկանում է էլեկտրաէներգիա արտահանող երկիր դառնալ, պետք է ենթակառուցվածքային մի շարք խնդիրներ լուծի։
Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտարարեց «Էներգետիկ անվտանգության ինստիտուտ» ՀԿ–ի նախագահ Վահե Դավթյանը։
Ավելի վաղ Իրանի էներգետիկայի նախարար Ալի Աքբար Մեհրաբիանը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ Իրանի էլցանցերի համաժամանակեցման նախագիծը իրագործման փուլում է։ Նա նաև հայտնել էր, որ վերոհիշյալ երկրները քննարկում են էլեկտրաէներգիայի փոխանակման հարցը։
««Հյուսիս–Հարավ» էներգետիկ միջանցքին (Իրան–Հայաստան–Վրաստան–Ռուսաստան) ինտեգրվելը Հայաստանին թույլ կտա ակտիվացնել արտահանումն Իրանի և Վրաստանի ուղղությամբ»,– կարծում է Դավթյանը։
Սա կարևոր է Երևանի համար, քանի որ 2025 թվականին գործարկվելու է ԵԱՏՄ երկրների էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր շուկան, և այդ համատեքստում ենթակառուցվածքային ինտեգրումն ավելի քան անհրաժեշտ է, քանի որ մեր երկիրը կկարողանա ավելի մեծ էներգետիկ հզորություններ մատակարարել միության երկրներ։
Հատկանշական է, որ Հայաստանը վերջին 13 տարվա ընթացքում էլեկտրաէներգիայի զգալի ավելցուկ է արձանագրում նույնիսկ երաշտի տարիներին։ Սակայն արտահանման աշխուժացման համար նախևառաջ ենթակառուցվածքներ են հարկավոր։ Խոսքը Իրանի հետ երրորդ ԷՀԳ–ի կառուցումն է, որը կապահովի 1200 մՎտ հզորությամբ մատակարարումներ (ինչը եռակի գերազանցում է այսօրվա ցուցանիշները. խմբ.)։ Տվյալ ուղղությունը փորձագետը բավական հեռանկարային է համարում` հաշվի առնելով, որ Իրանի հյուսիսային շրջանները էլեկտրաէներգիայի պակաս ունեն։
Միևնույն ժամանակ ընթացիկ ցուցանիշներն այդքան էլ հուսադրող չեն. 2021 թվականի արդյունքներով Հայաստանից Իրան էլեկտրաէներգիայի արտահանումը 25%–ով կրճատվել է։ Մյուս կողմից` Իրանի ուղղությամբ ակտիվություն է ցուցաբերում Թուրքմենստանը, որը արտաքին շուկաներ էլեկտրաէներգիայի արտահանման ռազմավարություն է իրականացնում։
Ինչ վերաբերում է վրացական ուղղությանը, ապա, ըստ Դավթյանի, այստեղ էլ նոր ենթակառուցվածքային լուծումների անհրաժեշտություն կա, այսինքն`նոր ԷՀԳ–ի կառուցում։
«Ավելցուկային հզորությունը մի բան է, էլեկտրաէներգիայի մատակարարման ենթակառուցվածքային հնարավորությունները` այլ բան», – ասաց Դավթյանը։
Հարկ է նշել նաև, որ Հայաստանում 2022 թվականի փետրվարի 1-ից աստիճանաբար սկսվել է էլեկտրաէներգիայի շուկայի նոր մոդելի անցում կատարելու գործընթացը, որի նպատակն է շուկայի ազատականացման և մրցունակ բաղադրիչների ներդրման համար անհրաժեշտ իրավական և տնտեսական նախադրյալներ ստեղծելը։
Նախագծի մշակողների մտահղացմամբ` շուկայի ազատականացումը կարող է ազդել էլեկտրաէներգիայի սակագների վրա, մի շարք նոր հնարավորություններ ստեղծել։ Սակայն արտահանման խթանման համատեքստում փորձագետն այս կարծիքի հետ համամիտ չէ։ Դավթյանը նշում է, որ նախագիծը շատ լավը կհամարվեր, եթե երկիրը նման լուրջ ռազմավարական մարտահրավերների առաջ կանգնած չլիներ։
«Սա բարձրացնում է մրցակցությունը, որը վերջին հաշվով կարող է սակագների վերանայման հանգեցնել, սակայն մեր դեպքում մեծ ռիսկեր է պարունակում», – ասաց Դավթյանը։
Այժմ ազատականացման ծրագրի շրջանակում հայկական շուկայում 6 լիցենզավորված ընկերություն է գործում, որոնք հանդես են գալիս որպես թրեյդերներ։ Նրանք էլեկտրաէներգիան ձեռք են բերում արտադրողից և վաճառում սպառողին` մարժա վճարելով «Հայաստանի էլցանցեր» ՓԲԸ–ին բաշխման ծառայությունների համար։
Սակայն արդեն այսօր հանրապետությունում էլեկտրաէներգիայի զգալի մասը ներմուծվում է Վրաստանից։ Թուրքիան նույնպես ծրագրում է 2025 թվականից էլեկտրաէներգիա արտահանել դեպի Հարավային Կովկաս։ Փորձագետի կարծիքով` դա կհանգեցնի նրան, որ ավելցուկային հզորություններ ունեցող Հայաստանը ստիպված կլինի աստիճանաբար կրճատել արտահանման ծավալները` ավելացնելով ներմուծումը (դեռ Վրաստանից, հետագայում չի բացառվում` նաև Թուրքիայից. խմբ.)։
