https://arm.sputniknews.ru/20240107/mi-shtapeq-tsererin-durs-grel-kam-erkar-aprelu-gaghtniqy-70636737.html
Մի շտապեք ծերերին «դուրս գրել», կամ երկար ապրելու գաղտնիքը
Մի շտապեք ծերերին «դուրս գրել», կամ երկար ապրելու գաղտնիքը
Sputnik Արմենիա
Ինչպես է լինել միջին տարիքում, ոչ թե տարեց, ոչ թե նախաթոշակային, այլ ուշ տարեց տարիքի: Այլ կերպ ասած, երբ մարդը մոտ ութսուն և ավելի բարձր տարիքի է, նա ի՞նչ... 07.01.2024, Sputnik Արմենիա
2024-01-07T09:55+0400
2024-01-07T09:55+0400
2024-01-07T09:55+0400
ծերություն
տարեց
տղամարդ
կին
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e5/03/03/26675072_0:0:1601:901_1920x0_80_0_0_c11b99fa1f346311e7ae377c58b2d7e5.jpg
Նախ՝ լինել։ Քանի որ Աստված տվել է, նշանակում է՝ նա ավելի լավ գիտի:Ահա ամերիկացի գրող Սոլ Բելոուն ութսունհինգ տարեկանում գրել է «Ռավելշտեյն» վեպը։ Չեմ կարդացել, բայց հաստատ անարժեք բան չէ: Մեյ Սարտոնը, որը մահացավ ութսուներեք տարեկանում և Ջոն Ափդայքը, որը մահացավ յոթանասունվեց տարեկանում, նույնպես ամերիկացիներ են. նրանք ոչ միայն կարդում էին, այլև գրում։ Թոմաս Մանը, որը մահացավ ութսուն տարեկանում, ասել է. «Ծերությունը գրող դառնալու լավագույն ժամանակն է»։Մենք չենք շրջանցի նաև մերոնց: Մարիամ Տոնոյան, երաժշտագետ, մանկավարժ, որն ապրել է հարյուր տարի և ևս երեքը՝ ի հավելումն դրան, որից ութսուներեքը՝ Երևանի Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցում:Մոտավորապես նույն իրավիճակն էր վերջերս կյանքից հեռացած և հարյուրամյակին գրեթե չհասած հռչակավոր մարմնամարզիկ Ալբերտ Ազարյանի հետ։ Նա ավելի քան կես դար առաջ հիմնեց իր դպրոցը ու ղեկավարեց այն մինչև կյանքի վերջին օրը:Ահա և Վլադիմիր Պուտինի շնորհավորական զանգի արժանացած դիրիժոր Հովհանես Չեքիջյանը իննսունհինգ տարեկանում լի է կյանքով և ծրագրերով: Բրավո, Մաեստրո։Իսկ ի՞նչ են ասում սոցիոլոգները: Աշխարհում տարեց մարդկանց թիվն ամեն տարի ավելանում է։ Փորձագետների գնահատականներով՝ 2050 թվականին երկրի բնակչության քսաներկու տոկոսը կկազմեն վաթսուն տարեկան և ավելի բարձր տարիքի մարդիկ։ Կյանքն ավելի լա՞վն է դարձել, ավելի զվարճալի՞, մարդիկ ավելի ու՞շ են ծերանում: Մասամբ այդպես է։Հիմա մի քիչ շեղվենք: Ինչպես վարվել (ոչ թե ինչ անել) այն մարդկանց հետ, որոնք ապարդյուն չեն ապրել երկար տասնամյակներ և կուտակել են փորձ, որը չի կարելի գնել, վաճառել, այլ կարելի է միայն փոխանցել նրանց, ովքեր ուզում են ինչ-որ բան սովորել: Կառավարման համաշխարհային պրակտիկայում հին ժամանակներից գործում է խորհրդականների ինստիտուտը։ Սա այն դեպքում, երբ նրանք թողնում են տարիքով թոշակի անցած մասնագետներին, բայց ոչ թե գթասրտությունից ելնելով, այլ շատ դեպքերում՝ հանուն գործի շահերի: Ինչպես անապատի հայ ղեկավարին կաթվածի հասցրին, իսկ Բրեստի հայ հերոսին զրկեցին աստղիցԱնհրաժեշտ բացատրություն: Խորհրդատուն այն անձն է, որը լիազորված է կառավարիչներին մշտական աջակցություն ցուցաբերել գործունեության համապատասխան ոլորտում համազգային զարգացման ռազմավարության և պետական քաղաքականության ձևավորման և իրականացման գործում:Ու՞մ կարող եմ հիշել բարձրակարգ մասնագետներից, հին ժամանակների բարձրագույն լիգայից: Վլադիմիր Մովսեսյան, Յուրի Ջավադյան, Ալեքսան Կիրակոսյան, Եղիշե Ասծատրյան: Մովսեսյանը (Կենտկոմի առաջին քարտուղար) զբաղվել է երկրաշարժից տուժածներին օգնելու հարցերով, Ջավադյանը (ջրային տնտեսության նախարար)՝ Սևանա լճի խնդիրներով, Կիրակոսյանը (նախարարների խորհրդի ղեկավարի առաջին տեղակալ)՝ ընտրությունների կազմակերպմամբ, Ասծատրյանը (պետվերահսկողության ծառայության, ապա՝ Հայաստանի պետական անվտանգության ծառայության ղեկավար) օգնել է գրագետ լուծել մատակարարման հարցերը։Ինչպե՞ս այս հարցը հիմա Հայաստանում լուծվում։ Արդոք շատերը սիրում են ծերերին, թե, ինչպես Շտիռլիցը խոստովանեց «Գարնան տասնյոթ ակնթարթում», նա մենակ է մնացել:Երիտասարդ աղջկան, որը որոշել էր իրեն նվիրել տարեց և ծեր տարիքի մարդկանց բուժմանը, հարցրել են՝ ինչո՞ւ։ «Որովհետև սիրում եմ ծերերին: Սիրում եմ լսել նրանց պատմությունները, ինձ հետաքրքրում է, թե նրանք ինչ կարող են պատմել աշխարհի մասին: Նրանք ճիշտ նույն մարդիկ են, նրանց առանձնացնում է միայն ապրած տարիների քանակը»։ Եվ դա ճիշտ է…- Նայիր մեր պատգամավորների, նախարարների և այլ պաշտոնյաների հետ սև-սպիտակ ռեժիմով նկարներին, հեռուստագովազդներին: Գիտե՞ս ինչն է պակասում,-մի անգամ հարցրեց ընկերս։-Ի՞նչը։-Ճերմակ մազերը։-Ի՞նչ իմաստով։- Ամենաուղղակի։ Երիտասարդությունը հաղթում է, երբ փորձն ու գիտելիքները մոտակայքում են: Հանճարները բացառություն են:Ընդ որում, նրա կարծիքով, տարեց մարդիկ ամենից շատ վախենում են «սոցիալական մահից», երբ նրանք իրենց պահանջված ու անհրաժեշտ չեն զգում:Ճիշտ է և այն, որ ամբողջ աշխարհում կանայք ավելի երկար են ապրում, քան տղամարդիկ:Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ տղամարդիկ միջին հաշվով ավելի հակված են անզգույշ վարքի. նրանք ավելի հաճախ են վթարի ենթարկվում մեքենան վտանգավոր վարելու պատճառով, ավելի շատ են չարաշահում ալկոհոլն ու ծխախոտը, այլ տղամարդկանց հետ կոնֆլիկտը լուծում են ուժի միջոցով:Շատ փորձագետների խոսքով՝ ծերությունը գալիս է յոթանասունից հետո. «Վաթսունից հետո մարդիկ իներցիայով դեռ շարժվում են, ինչ-որ բան անում, նրանք դեռ չեն հասկացել, որ ոչ մեկին պետք չեն, որ իրենք արդեն սպառվող նյութ են»: Փորձագետ-գերոնտոլոգները չափազանցնում են։ Բախտը չէր բերել հասակի հարցում. ինչպես հայ բասկետբոլիստը բարձունքների հասավՄի բան էլ կա, էլի մասնագետներն են նշում. «Քսան տարեկանում մեզ չի հետաքրքրում, թե աշխարհն ինչ է մտածում մեր մասին։ Երեսուն տարեկանում մենք անհանգստանում ենք, թե կոնկրետ ինչ է այն մտածում։ Եվ քառասուն տարեկանում մենք հանկարծ հայտնաբերում ենք, որ այն ընդհանրապես չի մտածում մեր մասին, ուստի տարիքի հետ մենք ավելի շատ ենք մտածում մեր մասին և, եթե հաջողակ լինենք, սկսում ենք ապրել մեր հաճույքի համար»:Երկար ապրելու համար տրվող խորհուրդները շատ-շատ են։ Մեկ խորհուրդ ինձնից. երբեք և ոչ մեկին մի նախանձեք: Մասամբ համընկնում է Սատուրնինո դե լա Ֆուենտե Գարսիայի առաջարկության հետ (մահացել է հարյուր տասներկու տարեկանում, գրանցվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում)։ - Եթե ուզում ես երկար ապրել, ասում էր իսպնացի կոշկակարը, հանգիստ ապրիր և ոչ ոքի մի վնասիր։Մի խոսքով, երկար ապրեք:
https://arm.sputniknews.ru/20230723/hajkakan-erazy-chikagvo-er-hasnum-ur-khasni-sepuhy-63313012.html
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2024
Սերգեյ Բաբլումյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/683/54/6835482_136:0:880:743_100x100_80_0_0_6be122b90797b569ec70e76ceb521f6a.jpg
Սերգեյ Բաբլումյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/683/54/6835482_136:0:880:743_100x100_80_0_0_6be122b90797b569ec70e76ceb521f6a.jpg
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Սերգեյ Բաբլումյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/683/54/6835482_136:0:880:743_100x100_80_0_0_6be122b90797b569ec70e76ceb521f6a.jpg
ծերություն, տարեց, տղամարդ, կին
ծերություն, տարեց, տղամարդ, կին
Մի շտապեք ծերերին «դուրս գրել», կամ երկար ապրելու գաղտնիքը
Ինչպես է լինել միջին տարիքում, ոչ թե տարեց, ոչ թե նախաթոշակային, այլ ուշ տարեց տարիքի: Այլ կերպ ասած, երբ մարդը մոտ ութսուն և ավելի բարձր տարիքի է, նա ի՞նչ անի։
Նախ՝ լինել։ Քանի որ Աստված տվել է, նշանակում է՝ նա ավելի լավ գիտի:
Ահա ամերիկացի գրող Սոլ Բելոուն ութսունհինգ տարեկանում գրել է «Ռավելշտեյն» վեպը։ Չեմ կարդացել, բայց հաստատ անարժեք բան չէ: Մեյ Սարտոնը, որը մահացավ ութսուներեք տարեկանում և Ջոն Ափդայքը, որը մահացավ յոթանասունվեց տարեկանում, նույնպես ամերիկացիներ են. նրանք ոչ միայն կարդում էին, այլև գրում։ Թոմաս Մանը, որը մահացավ ութսուն տարեկանում, ասել է. «Ծերությունը գրող դառնալու լավագույն ժամանակն է»։
Մենք չենք շրջանցի նաև մերոնց: Մարիամ Տոնոյան, երաժշտագետ, մանկավարժ, որն ապրել է հարյուր տարի և ևս երեքը՝ ի հավելումն դրան, որից ութսուներեքը՝ Երևանի Չայկովսկու անվան երաժշտական դպրոցում:
Դուք շատ մարդ գիտե՞ք, որոնք աշխատանքային գրքում մեկ գրառում ունեն: Առավոտյան եկել է աշխատանքի, երեկոյան գնացել, հազարավոր երաժիշտների է կրթել։ - Ուզում եք, որ մահանա՞մ, ուղարկեք թոշակի, - ասում էր Մարիամ Տոնոյանը: Փառք Աստծո, հասկացան, չուղարկեցին, գնահատեցին։
Մոտավորապես նույն իրավիճակն էր վերջերս կյանքից հեռացած և հարյուրամյակին գրեթե չհասած հռչակավոր մարմնամարզիկ Ալբերտ Ազարյանի հետ։ Նա ավելի քան կես դար առաջ հիմնեց իր դպրոցը ու ղեկավարեց այն մինչև կյանքի վերջին օրը:
Ահա և Վլադիմիր Պուտինի շնորհավորական զանգի արժանացած դիրիժոր Հովհանես Չեքիջյանը իննսունհինգ տարեկանում լի է կյանքով և ծրագրերով: Բրավո, Մաեստրո։
Իսկ ի՞նչ են ասում սոցիոլոգները: Աշխարհում տարեց մարդկանց թիվն ամեն տարի ավելանում է։ Փորձագետների գնահատականներով՝ 2050 թվականին երկրի բնակչության քսաներկու տոկոսը կկազմեն վաթսուն տարեկան և ավելի բարձր տարիքի մարդիկ։ Կյանքն ավելի լա՞վն է դարձել, ավելի զվարճալի՞, մարդիկ ավելի ու՞շ են ծերանում: Մասամբ այդպես է։
Հիմա մի քիչ շեղվենք: Ինչպես վարվել (ոչ թե ինչ անել) այն մարդկանց հետ, որոնք ապարդյուն չեն ապրել երկար տասնամյակներ և կուտակել են փորձ, որը չի կարելի գնել, վաճառել, այլ կարելի է միայն փոխանցել նրանց, ովքեր ուզում են ինչ-որ բան սովորել: Կառավարման համաշխարհային պրակտիկայում հին ժամանակներից գործում է խորհրդականների ինստիտուտը։ Սա այն դեպքում, երբ նրանք թողնում են տարիքով թոշակի անցած մասնագետներին, բայց ոչ թե գթասրտությունից ելնելով, այլ շատ դեպքերում՝ հանուն գործի շահերի:
Անհրաժեշտ բացատրություն: Խորհրդատուն այն անձն է, որը լիազորված է կառավարիչներին մշտական աջակցություն ցուցաբերել գործունեության համապատասխան ոլորտում համազգային զարգացման ռազմավարության և պետական քաղաքականության ձևավորման և իրականացման գործում:
Ու՞մ կարող եմ հիշել բարձրակարգ մասնագետներից, հին ժամանակների բարձրագույն լիգայից: Վլադիմիր Մովսեսյան, Յուրի Ջավադյան, Ալեքսան Կիրակոսյան, Եղիշե Ասծատրյան: Մովսեսյանը (Կենտկոմի առաջին քարտուղար) զբաղվել է երկրաշարժից տուժածներին օգնելու հարցերով, Ջավադյանը (ջրային տնտեսության նախարար)՝ Սևանա լճի խնդիրներով, Կիրակոսյանը (նախարարների խորհրդի ղեկավարի առաջին տեղակալ)՝ ընտրությունների կազմակերպմամբ, Ասծատրյանը (պետվերահսկողության ծառայության, ապա՝ Հայաստանի պետական անվտանգության ծառայության ղեկավար) օգնել է գրագետ լուծել մատակարարման հարցերը։
Ինչպե՞ս այս հարցը հիմա Հայաստանում լուծվում։ Արդոք շատերը սիրում են ծերերին, թե, ինչպես Շտիռլիցը խոստովանեց «Գարնան տասնյոթ ակնթարթում», նա մենակ է մնացել:
Երիտասարդ աղջկան, որը որոշել էր իրեն նվիրել տարեց և ծեր տարիքի մարդկանց բուժմանը, հարցրել են՝ ինչո՞ւ։ «Որովհետև սիրում եմ ծերերին: Սիրում եմ լսել նրանց պատմությունները, ինձ հետաքրքրում է, թե նրանք ինչ կարող են պատմել աշխարհի մասին: Նրանք ճիշտ նույն մարդիկ են, նրանց առանձնացնում է միայն ապրած տարիների քանակը»։ Եվ դա ճիշտ է…
- Նայիր մեր պատգամավորների, նախարարների և այլ պաշտոնյաների հետ սև-սպիտակ ռեժիմով նկարներին, հեռուստագովազդներին: Գիտե՞ս ինչն է պակասում,-մի անգամ հարցրեց ընկերս։
- Ամենաուղղակի։ Երիտասարդությունը հաղթում է, երբ փորձն ու գիտելիքները մոտակայքում են: Հանճարները բացառություն են:
Այստեղ պետք է իմանալ, որ վերջին հարյուր հիսուն տարիների ընթացքում ծերության մասին պատկերացումները շատ են փոխվել (Բալզակի օրոք երեսունամյա կինն արդեն տարեց էր համարվում)։ Այսօր Հայաստանում ապրում է մոտ կես միլիոն թոշակառու, իսկ տարեցների բարեկեցության առումով երկիրը աշխարհում զբաղեցնում է ընդամենը քառասուներորդ տեղը, նշում էր սոցիոլոգ Ահարոն Ադիբեկյանը։
Ընդ որում, նրա կարծիքով, տարեց մարդիկ ամենից շատ վախենում են «սոցիալական մահից», երբ նրանք իրենց պահանջված ու անհրաժեշտ չեն զգում:
Ճիշտ է և այն, որ ամբողջ աշխարհում կանայք ավելի երկար են ապրում, քան տղամարդիկ:
Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ տղամարդիկ միջին հաշվով ավելի հակված են անզգույշ վարքի. նրանք ավելի հաճախ են վթարի ենթարկվում մեքենան վտանգավոր վարելու պատճառով, ավելի շատ են չարաշահում ալկոհոլն ու ծխախոտը, այլ տղամարդկանց հետ կոնֆլիկտը լուծում են ուժի միջոցով:
Շատ փորձագետների խոսքով՝ ծերությունը գալիս է յոթանասունից հետո. «Վաթսունից հետո մարդիկ իներցիայով դեռ շարժվում են, ինչ-որ բան անում, նրանք դեռ չեն հասկացել, որ ոչ մեկին պետք չեն, որ իրենք արդեն սպառվող նյութ են»: Փորձագետ-գերոնտոլոգները չափազանցնում են։
Մի բան էլ կա, էլի մասնագետներն են նշում. «Քսան տարեկանում մեզ չի հետաքրքրում, թե աշխարհն ինչ է մտածում մեր մասին։ Երեսուն տարեկանում մենք անհանգստանում ենք, թե կոնկրետ ինչ է այն մտածում։ Եվ քառասուն տարեկանում մենք հանկարծ հայտնաբերում ենք, որ այն ընդհանրապես չի մտածում մեր մասին, ուստի տարիքի հետ մենք ավելի շատ ենք մտածում մեր մասին և, եթե հաջողակ լինենք, սկսում ենք ապրել մեր հաճույքի համար»:
Երկար ապրելու համար տրվող խորհուրդները շատ-շատ են։ Մեկ խորհուրդ ինձնից. երբեք և ոչ մեկին մի նախանձեք: Մասամբ համընկնում է Սատուրնինո դե լա Ֆուենտե Գարսիայի առաջարկության հետ (մահացել է հարյուր տասներկու տարեկանում, գրանցվել է Գինեսի ռեկորդների գրքում)։ - Եթե ուզում ես երկար ապրել, ասում էր իսպնացի կոշկակարը, հանգիստ ապրիր և ոչ ոքի մի վնասիր։
