Արմենուհի Մխոյան, Sputnik.
Մեծ Հայրենականի տարիներին շատ լենինականցի երկաթուղայիններ մեկնեցին ռազմաճակատ ու չվերադարձան, շատերն էլ մնացին ու աշխատեցին թիկունքում:
Բազմավաստակ երկաթուղային, Գյումրու «Պատվավոր քաղաքացի» Արտուշ Տոնոյանը հպարտությամբ է հիշում.
«Պատերազմի տարիներին Սովետմիության միակ ուղին Հայաստանի երկաթուղին էր: Հիտլերը բոլոր ճանապարհները փակել էր՝ Բոսֆոր, Դարդանել, դաշնակից պետությունները նավերով ապրանքն ուղարկում էին Պարսկական ծով, այնտեղից մեր երկաթուղային ուղիով ապրանքը գնում էր ֆրոնտ: Ավտոները, սննդամթերքը, հագուստն այս ճանապարհով էր գնում, հասնում տեղ: Եթե այս ճանապարհը չլիներ, սննդամթերքը չէր գնա, հասնի զինվորին: Զինվորը չէր կարող առանց սնունդ ու հագուստ կռվել: Մեր աշխատանքը 24 ժամ էր: Զինվորական ռեժիմ էր՝ 5 րոպե աշխատողն ուշանար աշխատանքից՝ 6 տարի կալանք կունենար»,-նշում է Արտուշ Տոնոյանը:
Ճիշտ է` աշխատանքը տաժանակիր է եղել, բայց վարձատրությունն ու ուշադրությունն էլ այդ տարիների համար յուրահատուկ է եղել, վստահեցնում է բազմավաստակ երկաթուղայինը:
«Սով էր, քաղաքի աշխատավորին քարտային սիստեմով տալիս էին 500 գրամ հաց, մեզ մինչև 800 գրամ, նույնը նաև «պայոկները»: Իմ առաջին երեխան որ ծնվեց, 1945 թվականի վերջերին էր, 10 մետր բիազ տվեցին, ձվի ու կաթ փոշի, երեխայի խաղալիք: Երկաթգիծն այդպիսի առաջավոր կազմակերպություն է եղել: Բայց մենք աշխատում էինք շատ դժվարությամբ: Մի տարի, մարտի 3-ն էր, ուժեղ փոթորիկ ելավ՝ Ջաջուռի թունելը փակվեց, գնացքի երթևեկություն չկար, բոլոր երկաթուղայիններին հանեցին աշխատանքի: Մոտ 6-7 ժամ աշխատեցինք ճանապարհը բացվեց, միակ ճանապարհն էր, այդ ժամանակ ավտոմեքենաներ շատ քիչ էին»,- պատմեց Արտուշ Տոնոյանը:
Զրույցի ավարտին պապիկը հպարտությամբ ցույց տվեց իր բոլոր մեդալները` նշելով, որ խորհրդային տարիներին տարբեր քաղաքներում է սովորել ու 4 դիպլոմ ունի:
Գյումրու երկաթուղային հանգույցը Հայաստանի Հանրապետության երկաթուղային տրանսպորտի հնագույն և ամենախոշոր կենտրոնն է՝ հիմնադրված 1897 թվականին։ Առաջին գնացքը Թիֆլիսից Ալեքսանդրապոլ է ժամանել 1899 թվականի փետրվարի 7-ին։ Հետագայում երկաթուղին հասել է Ղարս, Երևան, ավելի ուշ՝ Ջուլֆա, ապա՝ Թավրիզ։
