ԵՐԵՎԱՆ, 1 մարտի – Sputnik. ՀՀ իշխանությունները պետք է հնարավորինս կարճ ժամկետում մայրաքաղաքի դեուրբանիզացիայի ծրագրեր նախաձեռնեն, հակառակ դեպքում դա հղի է ոչ միայն բուն Երևանի կոլապսով, այլև սահմանամերձ գյուղերի բացարձակ ամայացմամբ և որպես հետևանք` երկրի սահմանների նեղացմամբ։ Դրանում համոզված են Հայաստանի փորձագետները։
Ավելի վաղ Հայաստանի վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել էր Երևանում և մարզերում բնակչության թվի թարմացված տվյալները։ Ըստ աղբյուրի տվյալների` 2020թ.-ին բոլոր մարզերում բնակչության թիվը նվազել է։ Մասնավորապես` Լոռու մարզում` 700 մարդով, Արագածոտնի մարզում` 200, Արարատի մարզում` 100, Գեղարքունիքում` 300, Շիրակի մարզում` 400:
Ամենաշատ արտահոսքը եղել է սահմանամերձ Սյունիքի և Տավուշի մարզերից, որտեղ բնակիչների թիվը նվազել է համապատասխանաբար 1300 և 1800 մարդով։ Նույնպիսի մտայնություն է նկատվում նաև Վայոց Ձորի մարզում, որտեղ բնակչությունը պակասել է 200-ով։
Մինչդեռ Երևանում բնակչության թիվը մեծացել է 8000-ով։
Ուրբանիզացիայի այս միտումը մասնագետները կործանարար են համարում երկրի համար։ Նրանք պնդում են, որ բնակչության ապակենտրոնացման քայլեր են անհրաժեշտ։
Արտագաղթի ցավոտ կողմը, կամ ովքե՞ր և ինչո՞ւ են լքում Հայաստանը
Քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նշեց, որ այդ խնդիրը երկրում նկատվում է վերջին 50 տարիների ընթացքում։ Սակայն վերջին տարիներին այն ավելի է խորացել։ Նրա խոսքով` անցած տարվա ընթացքում գրեթե բոլոր մարզերում բացասական է եղել նաև բնակչության բնական աճը։
Սյունիքում 1285 երեխա է ծնվել, բայց մահացել է 1654 մարդ։ Մահացության աճը պայմանավորված է ինչպես պատերազմով, այնպես էլ կորոնավիրուսի հետևանքներով։ Երևանի բնակչության թվի վրա պատերազմն ավելի քիչ ժողովրդագրական ազդեցություն է ունեցել, իսկ կորոնավիրուսը ավելի շատ, սակայն դա փոխհատուցվել է ներքին միգրացիայով։
Բացի այդ, մայրաքաղաք է գալիս հիմնականում երիտասարդությունը, հետևաբար, ծնելիությունն այստեղ ավելի բարձր է»,-ասաց Միքայելյանը, նշելով, որ դրանով է պայմանավորված մայրաքաղաքում բնակչության աճը։
Փորձագետը նշեց, որ խնդիրը պետք է լուծել, ընդ որում` ժամանակին։ Դրա համար իշխանությունները պետք է մարզային զարգացման ռազմավարություն ներդնեն, որը կներառի տնտեսական, սոցիալական և ժողովրդագրական հատվածները։ Հաջորդ քայլը կարող է դառնալ մայրաքաղաքը Երևանից Կոտայքի մարզի հյուսիսարևելյան հատված տեղափոխելը։
«Դա կարող է բաշխված մայրաքաղաք լինել` Հրազդան, Չարենցավան, Սևան, Ծաղկաձոր։ Այդ քաղաքները միմյանց մոտ են տեղակայված։ Այնտեղ կարելի է վարչական շենքեր կառուցել, համալսարանները Երևանից այնտեղ տեղափոխել»,-ասաց Միքայելյանը։
Նա կարծում է, որ դա ևս կթեթևացնի Երևանը։ Միքայելյանը նշեց, որ Երևանը Հայաստանի մարզերի համեմատ տնտեսապես զարգացած է, այն արտասահմանյան ներդրումներ է գրավում, տնտեսական զարգացման սեփական դինամիկան ունի։
Մյուս մարզերում իրավիճակը շատ ավելի ի վատ է, դրությունն ավելի է խորացնում այն, որ բացի Երևանից ու Կոտայքի մարզից, երկրի մյուս բոլոր մարզերը սահմանամերձ են, և այնտեղ ֆինանսավորման պակասի լուրջ խնդիր կա։ Փորձագետը նշեց, որ դրանով է պայմանավորված բնակչության հոսքը մարզերից դեպի Երևան։
Ժողովրդագիր Ռուբեն Եգանյանն իր հերթին Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նշեց, որ 2021թ.-ի պատկերը շատ կտարբերվի 2020-ից, ընդ որում` ոչ դեպի լավը։
Նրա խոսքով` տեղի ունեցածի վերջնական վերաիմաստավորման համար ժամանակ է պետք։ Ինչ վերաբերում է բնակչության կրճատմանը և ուրբանիզացիային, Եգանյանը նշեց, որ Հայաստանում այդ գործընթացը սկսվել է 90-ականներից։
«Երկրի բնակչությունը կրճատվում է արտագաղթի հաշվին։ Բացի այդ, մարզերում բնակչության թվի նվազման հաշվին ավելացել է Երևանի բնակիչների թիվը։ Վերջին ժամանակներում ոչ մի որակական փոփոխություն տեղի չի ունեցել»,-ասաց Եգանյանը։
«Թող հայրենիքը մնա իմ սրտում, բայց ես լինեմ ուրիշ երկրում». քաղաքացիները` արտագաղթի մասին
Նա նշեց, որ բնակչության թվի նվազման վրա ազդում են սոցիալ-տնտեսական գորժոնները։ Ընդհանուր առմամբ, մասնագետները դա վտանգավոր միտում են համարում, քանի որ ուրբանիզացիայի պատճառով դատարկվում են սահմանամերձ գյուղերը, ինչը կարող է հանգեցնել երկրի սահմանների նեղացման։
Բացի այդ` երիտասարդները երազում են սովորել և խանութում «գրագիր» աշխատել, բայց չդասավանդել գյուղի դպրոցում։ Եվ անհրաժեշտ է փոխել հենց այդ միտումները։
