Ամեն ինչ հոսում է, ոչինչ չի փոխվում. ձուկն առաջվա պես խոր տեղ է փնտրում, մարդը` ավելի լավ տեղ և… լքում է Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունը։ Եվս մի երկու տարի, և կգնան բոլորը, ովքեր ոտքեր ունեն։
Միաժամանակ ոչ ոք չի շտապում նետվել հաղթական կուսակցության գիրկը։ Գլխավորը` հրապարակավ թիկունք ցույց տան քամահրելի ղեկավարին, որպեսզի, հավաստելով հարգանքը նոր կազմակերպչի և բոլոր հաղթանակների ոգեշնչողի նկատմամբ, փարվեն նրա ուժեղ ուսին։ Իշխանության անատոմիայի ևս մի կողմը` ոտքեր, մեջք, ուս։
Հիմա մի քիչ անցյալի մասին։ Այն ժամանակ, երբ ես ոչ միայն ինքնաոչնչացված Կոմկուսի անդամ էի, այլև աշխատում էր այդ կուսակցության գլխավոր շտաբում, կարելի է ասել` ձեռքի տակ ունեի երիտասարդ կուսակցականների եռանդուն ջոկատ` նվիրված ոչ այնքան կոմունիստական կուսակցությանը, որքան անձամբ ինձ։
Կուսակցություն էին վերցնում ոչ բոլորին և ոչ միանգամից, պահանջվում էին հիմնավոր երաշխավորագրեր, լիմիտ էին ներկայացնում յուրաքանչյուր շրջկոմին, իսկ լիմիտից դուրս ընդունելու համար պետք էին կապեր կամ, պարզ ասած, ծանոթներ։ Շրջկոմի դռների մոտ երկար հերթեր էին գոյանում, որոնցում հայտնվում էին ինժեներներ, գրողներ, արտիստներ։ Քանի որ սովորական ինժեներն ուզում էր դառնալ գլխավոր ինժեներ, վաստակավոր արտիստը` ժողովրդական, արվեստի գործիչը` արվեստի վաստակավոր գործիչ, և առանց կուսակցական տոմսի անհնար էր առաջ գնալ։
Ընդհանրացնենք. երիտասարդ և հոգեպես առողջ մարդիկ ձգտում էին մտնել Կոմկուս ոչ այն պատճառով, որ չէին կարող ապրել առանց դրա, այլ որովհետև ուզում էին ավելի լավ ապրել, և այդ առումով այն ժամանակվա կոմունիստները շատ քիչ էին տարբերվում մեր օրերի հանրապետականներից։ Երազում ես անամպ ապագայի մասին, ներկայացրու կուսակցական տոմսդ։
Եվ ահա վերակառուցումը հասավ Հայաստան, և անհնար էր ձևացնել, որ «ջոկատում» կորուստներ չկան. իմ հովանավորության ներքո ստացած` Լենինի դիմանկարով գրքույկները հօդս ցնդեցին։ Իրադարձությունները զարգացան պտտահողմի արագությամբ, և ես, նայելով շուրջս, նկատեցի, որ երիտասարդ և ավյունով լի մարդիկ մի մարդու պես դարձան նախկին կոմունիստներ։ Չեմ ափսոսում, չեմ արտասվում…
Այսպես կուտակվեց կուսակցական կյանքի փորձը, որն օգնում է սթափ գնահատել այն, ինչ տեղի է ունենում այսօր։
Ի՞նչ ենք տեսնում այսօր։ Ինչպես են գործողությունները և արարքները որոշում մթնոլորտը և թելադրում օրակարգը։ Այն, որ Հանրապետական կուսակցությունը կկործանվի, կասկած չկա։ Դեռ շուտ է խոսել այն մասին, թե այդ կուսակցությունը կարող է վաղը հաղթել։
Հիմա իշխանությունն ուրիշ կուսակցություն ունի, և նրա նկատմամբ վերաբերմունքը հաճախ պաթոսային քծնանք է հիշեցնում։ «Հանում ենք գլխարկը»։ Ինչպես ժամանակին Կոմկուսի առաջ, այնուհետև` ՀՀՇ-ի, իսկ հետո էլ` հանրապետականների…
Եվ ահա ոչ թե հորիզոնին, այլ տեսադաշտում «Ելք» դաշինքն է, որը միշտ «դուխով» է, բայց ցանկալի կլիներ, որ ամենից առաջ խելքով լիներ։
Ի՞նչ կլինի նրա հետ հետագայում, և ե՞րբ դա պարզ կլինի։ Կամ երբևէ պարզ կլինի՞։
Ամենայն հավանականությամբ, Հայաստանի վարչապետը կդադարի զարմանալ կոռուպցիայի ծավալներից, տեղի կունենան խորհրդարանական ընտրություններ, կպարզվի մայրաքաղաքի քաղաքապետի հետ կապված իրավիճակը, նրանք, ովքեր անմնացորդ նվիրված են ազգային առաջնորդին, կդադարեն տրանսի մեջ ընկնել նրանից, նրանք, ովքեր չեն սիրում ազգային առաջնորդին, կմոռանան նրա դիպլոմի բացակայության մասին (ի վերջո, համալսարանական դիպլոմ չեն ունեցել Սթիվ Ջոբսը, Մարկ Ցուկերբերգը, Բիլ Գեյթսը, բայց չէ որ նրանք հանճար են։ Փաշինյանը, իհարկե, չի հասնի նրանց, բայց դե)։
Ճտերի աշնանային հաշվարկի ժամանակ, ամենայն հավանականությամբ, կդադարեն գարնանը տեղի ունեցած դեպքերն անվանել «սիրո և համերաշխության հեղափոխություն» և կցանկանան տեսնել արդյունքները։ Եթե այդ արդյունքները չլինեն կամ շատ քիչ լինեն, ապա կարելի է մտածել, որ «սերը և համերաշխությունը» շատերի խելահեղությունն էր, որպեսզի ոմանք օգուտ ստանան։
Այդ դեպքում հաղթող կուսակցությանը կսպասի անցյալի կրկնությունը. ձուկը կրկին ավելի խոր տեղ կփնտրի, իսկ մարդը` ավելի լավ տեղ։
