00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
00:00
01:00
02:00
03:00
04:00
05:00
06:00
07:00
08:00
09:00
10:00
11:00
12:00
13:00
14:00
15:00
16:00
17:00
18:00
19:00
20:00
21:00
22:00
23:00
Ուղիղ եթեր
09:00
6 ր
Ուղիղ եթեր
09:41
19 ր
Ուղիղ եթեր
10:00
8 ր
Ուղիղ եթեր
10:08
45 ր
Ուղիղ եթեր
11:00
8 ր
Ուղիղ եթեր
13:00
7 ր
Ուղիղ եթեր
14:00
8 ր
Ուղիղ եթեր
17:00
7 ր
Ուղիղ եթեր
18:00
7 ր
Ուղիղ եթեր
19:00
7 ր
Ուղիղ եթեր
09:00
7 ր
Տաթև Հայրապետյան
Փաշինյանը ոչ միայն ընդունել է պատերազմի իրողությունները, այլև բերում է նոր պատերազմներ․Հայրապետյան
09:08
8 ր
Արամ Սարգսյան
Այդ հարցերը պետք է որոշել դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի միջոցով՝ երկարատև բանակցություններից հետո․Սարգսյան
09:16
4 ր
Արման Աբովյան
Ստոլտենբերգի այցը Հարավային Կովկաս ամբողջությամբ համապատասխանում է Արմուտք-Արևելք առճակատման տրամաբանությանը․Աբովյան
09:22
8 ր
Ուղիղ եթեր
Մամուլի տեսություն
09:31
17 ր
Ուղիղ եթեր
Ուրիշ նորություններ
09:56
0 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
10:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Ուրիշ նորություններ
10:47
5 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
11:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
13:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
14:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
17:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
18:00
46 ր
Ուղիղ եթեր
Լուրեր
19:00
46 ր
ԵրեկԱյսօր
Եթեր
ք. Երևան106.0
ք. Երևան106.0
ք. Գյումրի90.1

Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanДом предков Алика Авдаляна в Муше
Дом предков Алика Авдаляна в Муше - Sputnik Արմենիա
Բաժանորդագրվել
Մուշում ապրող հայերի թիվը տարեցտարի ավելանում է։ Եթե 2011թ.-ին Մուշում ու շրջակա գյուղերում պաշտոնապես հայ ներկայացող բնակիչների թիվը չէր անցնում 2000-ը, ապա այսօր նրանք ավելի քան 29․000 են։

Արևմտյան Հայաստանում հերթական դաշտային աշխատանքի ու ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ Մուշի հայերի հետ այցելեցի տեղի այն գյուղերը, որոնցում առավել շատ են պահպանվել հայկական պատմամշակութային հուշարձաններն ու ազգային ինքնությանը տեր կանգնող հայերը։ Մուշից մի քանի կիլոմետր հեռու Քրդագոմ գյուղն է։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՔրդագոմ գյուղը
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Քրդագոմ գյուղը

Անվանումից պարզ է դառնում, որ նախկինում ևս այն հիմնականում քրդերով է բնակեցված եղել։ Այսօր նույն վիճակն է։ Տեղացի տարեց քրդերից մեկը ներկայացնում է գյուղի պատմությունը.

-Սա Ավդալ աղայի գյուղն է եղել։
-Ո՞վ է Ավդալ աղան,- հարցնում եմ։

Հարցուփորձը վերածվում է մի մեծ ու ողբերգական պատմության սկզբի։ Քուրդը պատմում է ինչպես Ավդալ աղայի, այնպես էլ նրա թողած ժառանգության մասին։  

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՔրդագոմ գյուղի քուրդ բնակիչ
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Քրդագոմ գյուղի քուրդ բնակիչ

«Մեծ մարդ էր Ավդալ աղան։ Հարուստ մարդ էր, բայց բարի մարդ էր»,-նշում է քուրդ գյուղացին։

Մեզ ուղեկցող մշեցի հայ Արմեն Գալուստյանից հետաքրքրվում եմ, թե ով է եղել Ավդալը, որ այդպիսի հետք է թողել քրդերի հիշողության մեջ։ Մուշում ապրող և հայկականությունը ամուր պահող մեր հայրենակիցը ցավով է պատմում, որ 1915-ի կոտորածի ժամանակ Ավդալը սպանվել է դաժանաբար, սպանվել հենց այն մարդկանց կողմից, որոնց ինքը տարիներ շարունակ օգնել է։

Մի օր բոլորս վերադառնալու ենք. ծպտյալ հայերն ու Արմեն Բաքըրջըօղլուի հայկական ընտանիքը

Հարյուրավոր հայերի լցրել են Ավդալի կառուցած ցորենի ամբարները և այրել դրանք։ Մի քուրդ երեխայի օգնությամբ, սակայն, փրկվել են Ավդալի որդին ու թոռը։ Ամիսներ անց սովի ու տառապանքի ճանապարհին մահացել է նաև որդին՝ 12-ամյա երեխային թողնելով բախտի քմահաճույքին։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՄշեցի հայ Արմեն Գալուստյան
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Մշեցի հայ Արմեն Գալուստյան

Քրդագոմի՝ մեզ արդեն ծանոթ քուրդը շարունակում է պատմությունը՝ նշելով, որ մի քանի տարի առաջ իրենց են այցելել Ավդալի հետնորդները՝ Ցեղասպանությունից հրաշքով փրկված 12-ամյա թոռան՝ Տիգրան Ավդալյանի զավակները։ Այսօր նրանք ապրում են Ռուսաստանում և ոչ միայն չեն մոռացել իրենց ազգային արմատները, այլև վերադարձել ու գտել են իրենց բնօրրանը։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanԱլիկ Ավդալյանն ու Արմեն Գալուստյանը
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Ալիկ Ավդալյանն ու Արմեն Գալուստյանը

Մշեցի Արմենի օգնությամբ կարողանում եմ կապ հաստատել Ավդալի՝ Ռուսաստանում բնակվող հետնորդների հետ։ Երկու եղբայր, որոնք իրենց կյանքը նվիրել են հայկական ինքնության խնդիրների բարձրաձայնմանը և ազգային արժեքների պահպանմանը։ 12 տարեկանում Ցեղասպանության արհավիրքի միջով անցած նրանց հայրը բոլոր մանրամասնություններով նկարագրել է այն դաշտերը, լեռներն ու շինությունները, որոնք շրջապատել են իրեն Մուշում։

Ինչպես Ուդի Երվանդը ԱՄՆ-ից վերադարձավ ու սկսեց հայկական երգը տարածել Արևմտյան Հայաստանում

Որդիները հիմա պարբերաբար այցելում են Մուշ, իրենց աչքերով տեսնում այդ դաշտերը, լեռներն ու կիսավեր շինությունները՝ հագեցնելով Ավդալին միացած իրենց հոր կարոտը։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanԱլիկ և Պետրոս Ավդալյանները
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Ալիկ և Պետրոս Ավդալյանները

«300-ից մեկը մնաց, ու դա, երևի, մերանի համար մնաց, Մշո մերանի համար, իսկ Մշո մերանը շատ ձիգ մերան է»,-հուզմունքով ասում է Ալիկ Ավդալյանը՝ Տիգրանի ավագ որդին։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanԱլիկ Ավդալյան
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Ալիկ Ավդալյան

Եղբոր խոսքը շարունակում է Պետրոսը՝ անդրադառնալով Մուշի հայերի հետ իրենց կապերին։ Նրա խոսքով` Քրդագոմում և Մուշի մյուս բնակավայրերում իրենք հանդիպել են բազմաթիվ հայերի, խոսել ինչպես իրենց նախապապի մասին պահպանված հուշերի, այնպես էլ յուրաքանչյուրի անցած ճանապարհի, այսօրվա կենսակերպի մասին։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՊետրոս Ավդալյան
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Պետրոս Ավդալյան

Նրանք նշում են, որ եթե Արևմտյան Հայաստանում ապրող էթնիկ հայերն այսօր չեն թաքցնում իրենց ծագումն ու անկաշկանդ խոսում են այդ մասին, ապա սփյուռքում մեծ արագությամբ ձուլում է ընթանում։ Պետրոս Ավդալյանն առաջարկում է օրինակ վերցնել Մուշի, Դիարբեքիրի, Սասունի և Արևմտյան Հայաստանի մյուս բնակավայրերի հայերից։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՔրդագոմ գյուղի հայ բնակիչներ
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Քրդագոմ գյուղի հայ բնակիչներ

«Ես պատկերացնում եմ, որ ամեն մի հայ պետք է մտածի բոլորիս ապագայի մասին, որ մենք մեր ազգությունը չկորցնենք։ Ես ցանկանում եմ, ձգտում եմ, որ մեր գերդաստանն էլ չվերջանա մեզանով, մեր երկու եղբայրներով»,–ասում է Պետրոսը։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanՔրդագոմ գյուղը
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Քրդագոմ գյուղը

Մուշում ապրող հայերի թիվը տարեցտարի ավելանում է։ Եթե 2011թ.-ին Մուշում ու շրջակա գյուղերում պաշտոնապես հայ ներկայացող բնակիչների թիվը չէր անցնում 2000-ը, ապա այսօր նրանք ավելի քան 29․000 են։

Մշեցի Արմեն Գալուստյանն այդ բազմաթիվ հայերից մեկն է։ Նրա կյանքի ոդիսականի մասին, սակայն, կպատմեմ հաջորդ ակնարկներում։

© Sputnik / provided by Nairi HokhikyanԱվդալի գերդաստանը
Մուշ-Անապա-Մուշ․ Ավդալի գերդաստանի ոդիսականը - Sputnik Արմենիա
Ավդալի գերդաստանը

Ամասիացի Օհանը և մյուսները․ ինչու են թուրք գրողները խոսում Արևմտյան Հայաստանի հայերի մասին

Լրահոս
0