Հայաստանում սգո օրը չստացվեց․ նույն ազգի երկու հատվածները սգում էին, բայց յուրաքանչյուրն իր ձևով։ «Եռաբլուր» պանթեոնում կատարվածը «Հաջ» էր հիշեցնում՝ ուխտագնացություն, որը կատարվում է մահմեդական լուսնային օրացույցի 12-րդ ամսվա սկզբում։ Եկողն ընկնում էր անկառավարելի մարդկային շրջապտույտի մեջ, և միայն երջանիկ պատահականությամբ ոչ ոք չտուժեց։
Դրանից մեկ օր առաջ այլ երթ էր ընթանում, դարձյալ մեծ թվով ժողովուրդ էր հավաքված, որոնք ընթանում էին խաչի հետևից՝ լուռ ու սգավոր, վառված մոմերով և հոգևորականների աջակցությամբ, այստեղ ոտնատակ ընկնելու վտանգ չկար, բայց․․․ երկու դեպքում էլ այնտեղ հայեր էին, որոնք մոտեցել էին վտանգավոր սահմանագծի՝ եղբայրասպանության սահմանագծին։
Մի կողմի կատաղությունը, համադրված մյուս կողմի վճռականության հետ՝ թույլ չտալ առաջիններին մոտենալ ընկած զինվորների գերեզմանին, որոնց ազգանուններն էլ նույն «յան» ով են ավարտվում, ավելի վտանգավոր է, քան արտաքին թշնամու հետ որևէ պատերազմ։ Քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում մենք թշնամուն չենք հաղթում, մենք միմյանց ենք սպանում։ Սպանում ենք հենց ի ուրախություն թշնամու, որը մեզ առանց այդ էլ հաղթել է, իսկ հիմա նաև մեր ազգը երկատելու հնարավորություն է ստեղծվում՝ հետո ավելի սեղմելու և վճռական հարված հասցնելու համար։
Ճգնաժամից դուրս գալու ճանապարհը, կամ որտե՞ղ պետք է ապրի ՀՀ նոր վարչապետը
Ոմանց դուր է գալիս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, մյուսները նրան ատում են և կարծում, որ ստեղծված իրավիճակից լավագույն ելքը պարտված վարչապետի ինքնակամ հրաժարականն է։ Պարտված ինչպես պատերազմում, այնպես էլ խոստացված երջանկության ճանապարհին։ Նրանց թիվը, ովքեր վարչապետին չէին հավատում դեռ երկուսուկես տարի առաջ, իսկ հիմա լիովին կորցրել են վստահությունը, ամեն օր ավելանում է, ցուցարարների շարասյուները լայնությամբ ու երկարությամբ աճում են ոչ թե օրեցօր, այլ ժամ առ ժամ։
Նրանց մասին, ում համար Նիկոլը շարունակում է կուռք մնալ, մենք այսօր ավելի շատ լսում ենք, քան տեսնում, բայց նրա հետևից ու նրա համար նույնպես շատ մարդ էր եկել Եռաբլուր։ Ամեն դեպքում՝ բավականաչափ մարդ կար «պատը պատին» ծեծկռտուք հրահրելու համար։ Ճիշտ իշխանության և իմաստուն ընդդիմության խնդիրն է` անել այնպես, որ դա չպատահի, իսկ եթե պատահեց՝ կրկնում եմ` կպարտվեն բոլոր հայերը, կշահի Բաքուն։
Դիտորդների մեծամասնությունը (որքան էլ դժվար է այս իրադարձություններին կողքից հետևել) հակված են այն մտքին, որ Փաշինյանը սեփական կամքով երբեք չի հեռանա։ Ոչ մի պարագայում (համաշխարհային պատմության մեջ նա ոչ առաջին այդպիսի ղեկավարն է, ոչ վերջին)։ Ի՞նչ անել։ Ո՞ւմ հետ նոր կյանք սկսել։
Telegram ալիքներից մեկը մեկնաբանում է. «Մի՞թե գաղտնիք է, որ ընդդիմության երեկվա երթին մասնակցելու համար հատուկ բերել էին միլիարդատեր Գագիկ Ծառուկյանի բազմաթիվ աշխատակիցներին։ Թե՞ գաղտնիք է, որ այսօր իշխանամետ գործարարներն իրենց աշխատակիցներին տանում են իշխանության երթին։ Մեզ համար որ` հաստատ գաղտնիք չէ։ Ինչպես և գաղտնիք չէ, որ սա, ցավոք, ուղղակի իշխանության կռիվ է»։
Ո՞վ հեռացավ Փաշինյանից, կամ մի կում հայկական կոնյակ` ծայրահեղ դեպքի համար
Թվում է՝ բացատրեցին, բայց․․․ Հնարավոր չէ երկիրն ակնհայտ ճգնաժամից դուրս բերել միայն բարեմաղթանքներով. սեփական իշխանություն է պետք։ Ընդդիմությանն առայժմ չի հաջողվում երկրի գործող կառավարության մեջքը գետնով տալ, բայց և ոչ ոք չի համարձակվի պնդել, թե Փաշինյանը ժայռի պես ամուր է ու անսասան։ Այս կարծիքը հաստատող երկու պահ կա։ Անսպասելիորեն Փաշինյանը հիշատակի երթին եկավ առանց ամենահաս տիկին Աննայի, որը ժողովրդի համար վաղուց արդեն լրացուցիչ նյարդայնացնող գործոն է դարձել։ Վարչապետին անթաքույց պաշտպանում էին զրահապակե վահաններով և հատուկ զրահահավոնաոցներով, ինչը նույնպես առաջին անգամն է մեր երկրում․ պաշտելի առաջնորդները սովորաբար այդպես չեն դուրս գալիս մարդկանց մեջ։
Ամոթ էլ է խոստովանել, բայց ստելն ավելի ամոթ է․ մենք փոխվում ենք և չի կարելի ասել, թե շարունակ դեպի լավն ենք փոխվում։
«Մեկ Հայաստան» կուսակցության ղեկավար Արթուր Ղազինյանի մտքերից․ «Նախկինում հայերն ամոթ ունեին և հարգանք զենքի նկատմամբ, նրանք գիտեին խոսքի արժեքը, զգուշանում էին անպարկեշտ արտահայտություններից, եթե շրջակայքում կանայք կամ երեխաներ կային։ Եթե չէին նկատում ու հայհոյում էին, հարյուր անգամ ներողություն էին խնդրում և ամոթից կարմրում»։
«Եռաբլուր» պանթեոնում կարմրելու առիթներ շատ կային։ Սուրբ վայրում հավաքված ոստիկանների ավելցուկն աչք էր կուրացնում։ «Սևազգեստ մայրեր» կազմակերպության նախագահի հանդեպ ուժի կիրառումից սրտխառնոց էր առաջանում։ Երբ «մեր երեխաներին սպանող սերիական մարդասպան» տիտղոսից այդպես էլ չազատված Փաշինյանը ծնկի իջավ զոհված զինվորի գերեզմանի մոտ, անհարամարության զգացում էր։
Փշաքաղվում էինք ոչ միայն դրանից։ Հիշում էինք` Փաշինյանն ասել էր, որ վենդետա չի լինելու, սակայն այն կա։ Խոստացավ միավորում, սակայն հասարակությունը բաժանեց «սպիտակների» ու «սևերի»։ Խոստացված սիրո և համերաշխության փոխարեն սկսեց ատելություն քարոզել։ Պետք է ներդրումներ լինեին, բայց չկան։ Հայտարարեց օտարեկրյա գործակալների մասին, բայց անուններ չտվեց։ Բավարար է, չէ՞, հայտարարելու համար, որ «Մոնոմախի կեպին»՝ «Դուխով» գրությամբ, սխալ գլխի վրա է հայտնվել։ Այդպիսի հաշիվ է ներկայացնում ընդդմությունը։
Կկարողանա՞նք արդյոք հաղթահարել արցախյան սինդրոմը, կամ սգո պսակներ՝ դափնեպսակների փոխարեն
Ինչպե՞ս դուրս գալ այս իրավիճակից։ Ինքնակամ կզիջի՞ վարչապետական աթոռը։ Քիչ հույս կա։ Գնալ «պատը պատին» տարբերակո՞վ։ Դա էլ արդեն եղբայրասպանություն է։ Համընդհանուր գործադո՞ւլ հայտարարել։ Բայց տնտեսությունն առանց այդ էլ հոգեվարքի ցնցումների մեջ է, իսկ Փաշինյանին ու նրա թիմին սառնարանների ուտելիքը դեռ երկար կբավարարի։ Այդ դեպքում ի՞նչ։ Այդ դեպքում ի հայտ է գալիս անշրջանցելի տարբերակը․ երկիրը քաոսից փրկելու համար գործընթացին կարող է միջամտել բանակը, դրա համար ռեսուրսները հաստատ կհերիքեն։
․․․ Քաղաքականության մեջ ու կյանքում մեծ փորձ ունեցող մոսկվայաբնակ հայրենակիցը խորհուրդ էր տալիս․ «Պետք է շարունակել հանգիստ անել սեփական գործը, հիշելով Սողոմոնի մատանու առակը՝ ամեն ինչ կանցնի․․․ ճիշտ է, ոչ բոլորն են հիշում, թե ինչով է այդ առակն ավարտվում։ Մատանու վրա երեք գրություն կար․ «ամեն ինչ կանցնի»՝ մատանու դրսի կողմից, «սա էլ կանցնի»՝ ներսի կողմից, իսկ երրորդը հազիվ նկատելի փորագրություն էր մատանու եզրին․ «ոչինչ անհետ չի անցնում»»։
Մեր դեպքում, ավաղ, ոչ այնքան հետքեր կմնան, այլ սպիներ, որոնք չեն անցնում։
Պայծառ ապագայի գլխավոր թշնամին, կամ ինչպես են պարտված երկրները դուրս եկել ճգնաժամից
