Սովորաբար ընտանիքի անդամներով իրար գլուխ հավաքված, տոնական սեղանի շուրջ իրենց միակ որդու ծննդյան տարեդարձը տոնող Նարեկ Հովհաննիսյանի ընտանիքն առաջին անգամ հյուրի կարգավիճակում է այսօր` տղայի ծննդյան օրը։ Նարեկի սովորած դպրոցում` Էօրնեկեան հանրակրթարանում, նրա հիշատակին նվիրված միջոցառում է լինելու. պատերազմում զոհված Նարեկն այսօր 20 տարեկան է դառնում։
Ժամկետային զինծառայող Նարեկն ու նրա երկու ընկերները նույն օրը` 2020-ի հոկտեմբերի 24-ի լուսաբացին են զոհվել. թշնամու արկերից մեկն ընկել է խմբով նույն վայրում գտնվող Նարեկի ընկերների վրա։ Նարեկն իր երկու ծառայակիցների հետ խրամատում է եղել և, անտեսելով այդ պահին ԱԹՍ–ի վարած կրակահերթը, շտապել է վիրավոր ընկերներին օգնության։ Նարեկի հետևից նաև մյուս երկու տղաներն են խրամատից դուրս վազել։ ԱԹՍ–ի հարվածը երեքին էլ սպանել է։
Նարեկը 2019-ի հուլիսի 12-ին էր զորակոչվել բանակ։ Երբ վիճակահանությամբ ծառայության վայրն ընկել էր Արցախ, տղայի մայրը` Նանո Հակոբյանը, հեռավորության համար մի փոքր տխրել է, բայց նաև հպարտ է եղել։
Գոռը զոհվել է` փորձելով փրկել ընկերոջ կյանքը. գեղանկարչի գործերը հետմահու են ցուցադրվում
«Ներքուստ հպարտ էի, որ Նարեկս պիտի Արցախը պաշտպաներ։ Բացի այդ, տեսա նրա ոգևորությունը, ու ես էլ ուրախացա։ Տղաս ծառայության անցավ Մարտունիում ու շատ գոհ էր ծառայությունից, երբեք չէր բողոքում։ Երբ հարցնում էինք, թե ոնց է իրեն զգում, միշտ պատասխանում էր` ընտիր»,–պատմում է Նարեկի մայրը։
Տիկին Նանոյի մոտ հիմա երկակի զգացողություն է` երբ խոսում է Նարեկի մասին, կարոտից ժպտում է, բայց հիշելով զոհվելու փաստը` աչքերն անմիջապես թրջվում են։ Անկեղծանում է` մինչև հիմա չի հավատում, որ տղան չկա, և սպասում է Աստծո հրաշքին...
Նարեկն ուզում էր ծրագրավորող դառնալ և նախքան բանակ գնալն Ամերիկյան համալսարան էր դիմել, անցողիկ գնահատականներով 2 քննություն հանձնել։ Հետո պիտի հարցազրույցի մասնակցեր, բայց նրան արդեն բանակ էին զորակոչել։ Սպաներից մեկը Նարեկին իր տուն է տարել, որպեսզի օնլայն մասնակցի հարցազրույցին. ծառայության ամիսներին Նարեկը չէր պարապել և հարցազրույցի փուլն այդպես էլ չհաղթահարեց։ Տիկին Նանոն ասում է, որ տղան չէր կոտրվել, ասում էր, որ բանակից վերադառնալուց հետո առաջինը կրթության հարցն է լուծելու։
Նարեկի հորեղբոր տղան` Սարգիս Հովհաննիսյանը, նշում է, որ այն տարիներին, երբ իրենք դրսում բակային խաղերով էին տարված, Նարեկը գիրք էր կարդում։ Սարգիսը հիշում է` եղբոր համար կարևոր էր, որ իրեն դիտողություն չանեին, ուզում էր ամեն ինչ ճիշտ անել։
«Պատերազմից առաջ էլ առողջական որոշակի խնդիրներ ուներ, պիտի վիրահատեին եղբորս, բայց կարանտինի պատճառով վիրահատությունը հետաձգվեց։ Նարեկը կռվին չմասնակցելու հնարավորություն ուներ, բայց երբ նրանց զորամասի տղաներին Մարտունիից Ֆիզուլի պետք է տանեին, Նարեկն ընկերների կողքին մնաց և անգամ առողջական ծանր վիճակում կռվում էր»,–ասում է Սարգիսը։
Նա պատմում է, որ Նարեկը «կորդիստ» էր (ռուսական արտադրության «Կորդ» գնդացիր), և «Կորդը» նախատեսված է ցամաքային ուժերի ոչնչացման համար։ Չնայած դրան, Նարեկին հաջողվել է պատերազմի ժամանակ թշնամու ԱԹՍ–ները խոցել այդ գնդացրով։
«Դոբրին». զոհված Վարուժան Մատոսյանն ուզում էր 100 տարի ապրել և Արարատը բարձրանալ
Նարեկի զոհվելուց հետո, երբ ընտանիքը փորփրել է նրա անձնական իրերը` որպես սրբություններ դրանք պահելու համար, տղայի գրքերի, տետրերի միջից մի շարք թղթեր են գտել, որոնցում Նարեկն իր մտքերն է գրել։ Նարեկի քույրը` Ռուզաննան, առանձնացրել է դրանցից մեկը, որտեղ եղբայրը գրել է իր երազանքի մասին։
«Իմ չիրականացած երազանքներից է մարդկանց առողջության հարցը, սակայն ոչ միայն ֆիզիկապես, այլ մտքով, հոգեպես։ Դա է մարդու առողջ լինելու գրավականը։ Եթե մարդիկ մտածեն սթափ, առողջ մտքով, ապա աշխարհում չեն լինի ո՛չ պատերազմներ, ո՛չ էլ թշնամություն մեկը մյուսի նկատմամբ»,–տարիներ առաջ գրել է Նարեկը։
Քրոջ համար հիմա շատ դժվար է, քանի որ եղբայրը նրա համար ամեն ինչ էր` մտերիմ ընկերոջից մինչև ճիշտ խորհրդատու։ Ռուզաննան ասում է, որ Նարեկը խիստ եղբայր էր, ուզում էր, որ քույրը ճիշտ կյանքով ապրեր, չսխալվեր, որպեսզի հետո ցավ չապրեր։ Նարեկը նրա կյանքի ամենաբանիմաց ուսուցիչն էր, որն ուներ ցանկացած հարցի պատասխան, բոլոր խնդիրների լուծման ելքը։ Ռուզաննան նշում է` եղբայրն ինքը մինչև վերջ ճիշտ ապրեց. Նարեկը սիրած աղջիկ ուներ, որը պատերազմի օրերին զանգել է նրան ու խնդրել` անհրաժեշտ պահերին նաև իր մասին մտածի։ Սակայն Նարեկը պատասխանել է, թե ձևն այդպես չէ` պատերազմի դաշտում չես կարող միայն քո մասին մտածել։
Մեր զրույցին է միանում նաև Նարեկի ծառայակիցը` Սուրեն Թեջոյանը, որն այս օրերին արձակուրդում է։ Սուրենն ուզում է ընկերոջ մասին պատմել, բայց նրա ընտանիքի մոտ նաև շատ զգույշ է արտահայտվում` ընտրելով յուրաքանչյուր բառը, որպեսզի հանկարծ ցավ չպատճառի նրանց։ Սուրենն ասում է, որ պատերազմի օրերին Նարեկի հետ շատ են խոսել, և հիմնական թեման այն էր` ինչպես տան անդամներին խաբեն, որ իբր ամեն ինչ լավ է։
«Նարեկի հետ խոսում էինք, որ ամեն գնով մեր հողերը պետք է պահենք։ Այդպես էլ արեցինք... Մտածում էինք, որ այն հողերն ենք պահում, որի համար արյուն էր թափվել։ Նարեկը շատ հայրենասեր ու դուխով տղա էր. մեռնելու մասին ընդհանրապես չէինք մտածում` միայն լավն էինք մտածում»,–ասում է Սուրենն ու լռում։
Կարճ ժամանակ անց շարունակում է պատմել, որ պատերազմի դաշտում շատ ընկերներ է թողել։ Խորը շունչ է քաշում ու հավելում` շա՜տ-շա՜տ։ Սուրենն ասում է, որ այդ ամենից հետո դժվար չէ ծառայել, քանի որ մտածում է` պարտավոր է շարունակել Նարեկի գործը, ծառայել նաև այն տղաների տեղը լրացնելով, որոնք իրենց կյանքը զոհեցին։
Սուրենը նորից շեշտում է, որ հատկապես պատերազմի օրերին Նարեկի հետ շատ են խոսել` լավատեսորեն խոսել են ամեն ինչից և միայն հետոյին չեն անդրադարձել. պատերազմի դաշտում որևէ ծրագիր չեն կազմել...
«Երջանիկ էր. զոհվեց` չիմանալով, որ որդին էլ է նահատակվել». Կարապետյանների պատմությունը
