Անի Լիպարիտյան, Sputnik.
Հայաստանի գորգերն աշխարհում հայտնի են իրենց գեղեցկության, յուրահատուկ զարդանախշերի և բնական գույների շնորհիվ։ Հայկական գորգերի երկու տեսակ կա` գորգ և կարպետ, որոնք ստեղծվում են յուրահատուկ և ավանդական տեխնոլոգիայով։
Հայկական գորգի առանձնահատկությունները
- Խաչաձև զարդանախշեր։ Գորգագործությամբ հայերը զբաղվում էին դեռ հին ժամանակներից։ Հայկական գորգերի հիմնական տարբերությունը մյուսներից այն է, որ որպես զարդանախշ օգտագործվում են կենդանիների և մարդկանց պատկերները։
Հայկական գորգերի առանձնահատկություններից մեկը խաչազարդն է։ Այս զարդանախշի հիմնական նախշը մեկ կամ մի քանի խաչերն են, որոնք պատկերված են շրջանակի մեջ կամ առանց դրանց։ Եթե խաչերը մի քանիսն են, դրանք շարքերով են դասավորված։
- Կրկնակի հանգույց։ Յուրաքանչյուր ժողովրդի գորգագործության արվեստն իր առանձնահատկություններն ունի։ Հայ վարպետներն ավանդաբար օգտագործում էին կրկնակի հանգույցներ, որոնք օգտագործվում են մինչ օրս։ Սա յուրահատուկ և հայտնի հայկական տեխնոլոգիա է, որը թույլ է տալիս գորգերին երկար «կյանք» ունենալ։
Հատկանշական է, որ Իրանի որոշ հատվածներում այն անվանում են «Արմանի բաֆ», որը նշանակում է հայկական հանգույց, և որի ծագումնաբանությունը 2500 տարվա պատմություն ունի։ Նման հանգույցը կապելիս թելը փաթաթվում է երկու հարևան հիմնաթելերին, և թելի երկու ծայրերը դուրս են գալիս միասին։
Ծաղկային նվերներ` հայտնիներին
Գորգերի արտադրության Megerian Carpet հին գործարանի տնօրեն Լեոնիդ Անդրիասյանը Sputnik Արմենիային պատմել է այն մասին, որ հայ վարպետները երեք հատուկ գորգ են գործել։
«Մենք շատ գորգեր ենք ստեղծել, որոնք Մեգերյանները կնվիրեն հայտնի մարդկանց, ովքեր իրենց ներդրումն են ունեցել Հայոց ցեղասպանության և հայ ժողովրդին աջակցելու գործում։ Այս շարքի առաջին գորգը նվիրել ենք շանսոնիե Շառլ Ազնավուրին, երկրորդը` դերասան Ջորջ Քլունիին, իսկ երրորդը գործել ենք Հռոմի պապի համար, ով շուտով Հայաստան կայցելի», — ասաց Անդրիասյանը։
Նրա խոսքով`այս հին գործարանի արժանիքներից մեկն այն է, որ վարպետները որոշել են վերադարձնել գորգագործության հայկական ավանդույթները` արհեստական ներկերը փոխարինել են բնականով, իսկ պարսկական հանգույցը` հայկական կրկնակի հանգույցով։
Անդրիասյանը պարզաբանեց, որ հայկական գորգի թելի գույները ստացվում են բացառապես բնական նյութերից` ծաղիկներից և արմատներից։ Արդյունքում էկոլոգիապես մաքուր և նույնիսկ առողջարար գորգ է գործվում։
«Բրդի դեղին գույնը ստանում ենք անթառամ ծաղկից, կարմիրը` տորոնի արմատներից, կանաչ ընկույզի կճեպից կարելի է ստանալ շագանակագույնի երանգներ, նռան կեղևից` սև և այլն։ Միակ բանը, որ չկա Հայաստանում, ինդիգո քարն է, դրա համար մենք այն բերում ենք Հնդկաստանից, որպեսզի համապատասխան երանգ ստանանք», — ասաց Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը։
Նա ավելացրեց, որ գորգագործությունը հին հայկական արվեստ է, ու ամեն մեկը չի կարող գորգ գործել։ Եվ եթե վարպետը չի սիրում իր գործը կամ աշխատանքի է գալիս վատ տրամադրությամբ, ավելի լավ է նա չմոտենա դազգահին։
Կախարդական գործարանում ոչ միայն գորգեր են գործում, այլև վերանորոգում են։ Սենյակներից մեկում գորգերի խավը կտրում և մաքրում են. պատրաստի գորգը ուղարկում են խավը կտրելու, գորգը մաքրում են մանր թելիկներից ու աղբից, այնուհետև այն լվանում են։ Այս գործընթացը կրկնվում է մի քանի անգամ։
Գործարանի պատերի ներքո պատմության շունչն է թևածում. այստեղ կարելի է տեսնել հայկական և ղարաբաղյան գորգեր, որոնք 100-400 տարվա պատմություն ունեն։
Հայաստանում գորգագործության ժամանակակից և հետաքրքիր ձևերից մեկն է 3D գորգերի ստեղծումը։ Հատկապես տպավորիչ են խաչքարների տեսքով գորգերը։
Sputnik Արմենիայի թղթակիցները ականատես եղան և անձամբ համոզվեցին, որ հայկական գորգը տարիների ընթացքում ավելի գեղեցիկ, վառ, և, իհարկե, ավելի արժեքավոր է դառնում։
