Բորիս Խլեբնիկովի նոր աշխատանքը կրկին բոլորի ուշադրության կենտրոնում է՝ թե՛ տիպիկ հեղինակային կինոյի ու թե՛ ժանրային մելոդրամաների սիրահարների շրջանում, քանի որ նա ռուսաստանյան այն ռեժիսորներից է, որն անընդհատ հավասարակշռում է հեղինակային ձեռագիրն ու զանգվածային կինոյի լեզուն, վավերագրականության աստիճանի դերասանական խաղն ու խաղարկային կինոյի խաղի կանոնները:
«Առիթմիան» էլ բացառություն չէ իր ցայտուն ու իրական զգացողություններով և անթաքույց ապրումներով: Չնայած պատմության հստակ ու սահուն ընթացքին, շատերը ֆիլմում տեղի ունեցող տեսարանները մեկնաբանում են որպես սոցիալ-քաղաքական այլաբանություններ, իսկ վերնագիրը՝ ախտորոշում։ Բորիս Խլեբնիկովի հետ հարցազրույց է վարել Կարեն Ավետիսյանը։
-Արդյո՞ք ֆիլմի անվանումը (թեկուզև աշխատանքային) ուղղորդել է ձեզ, որպեսզի ֆիլմի ընթացքում գտնեք այն արտահայտող ուղիղ և այլաբանական լուծումները, թե ընդհակառակը՝ գտնված այդ լուծումները ծնեցին «Առիթմիա» վերնագիրը։
— Մեր ֆիլմը զուրկ է ցանկացած այլաբանումներից, և մենք սկզբունքորեն դեմ ենք եղել մետաֆորներին՝ պնդելով, որ ֆիլմը սովորական մասնավոր պատմություն է:
«Արիթմիա » անվանումն ինձ այնքան էլ դուր չի գալիս, քանի որ հենց սկզբից տանում է հանդիսատեսին խորհրդանիշների որոնման, երկակի իմաստների, ապա՝ ընդհանրացման դաշտ, բայց մենք էլ աստիճանաբար ընտելացանք այդ բառին և շարժվեցինք առաջ:
-Որպես հեղինակ, Ձեզ համար սկզբունքայի՞ն է, որ ֆիլմն ընկալեն հենց Ձեր՝ ի սկզբանե մտածած, ընդամենը մասնավոր պատմության տեսանկյունից, թե՞ համակերպվում եք այն մտքի հետ, որ ֆիլմի էկրան բարձրանալուց հետո այն այլևս չի պատկանում ռեժիսորին:
— Ես չեմ սիրում այլաբանություն, չեմ սիրում ասքեր, անձամբ ինձ համար դա ծայրահեղ ինվալիդ ժանր է, որը շփում է հաստատում ոչ թե հանդիսատեսի զգացմունքների ու զգացողությունների, այլ բանականության, կրթության, մշակութային համատեքստի հետ, իսկ դրանք միշտ որոշակի հուշումներ են ու ինտելեկտուալ հանելուկներ՝ իրենց լուծումներով, որոնք ինձ առանձնապես հետաքրքիր չեն։
-Այդ ամենի մեջ սնոբիզմի տարրեր ե՞ք տեսնում։
— Գուցեև սնոբիզմի, բայց ավելի շուտ՝ հանելուկների, որոնք հանդիսատեսը պետք է լուծի և ստանա հաճույք այդ փաստից, սակայն ինձ համար ավելի կարևոր է զգացմունքային շփումը ֆիլմի հետ: Տվյալ դեպքում՝ շփումը կոնկրետ գլխավոր հերոսների՝ Օլեգի և Կատյայի հետ, որոնք ոչ բիբլիական Օլեգ և Կատյա են, ոչ հին հունական, այլ կոնկրետ Օլեգ և Կատյա, կոնկրետ Յարոսլավլից, որոնք զբաղվում են իրենց կոնկրետ բժշկական գործունեությամբ:
-Շատերը համարում են, որ «Արիթմիան» Բորիս Խլեբնիկովի ամենաէմոցիոնալ ֆիլմն է: Սա ինչ-որ ճանապա՞րհ է, որն անցնելով՝ Դուք հասել եք այս էմոցիոնալ աստիճանին, թե՞ կարիք չկա այդ ֆիլմը դիտարկել որպես ոչ մասնակի դեպք: Գուցե սցենարի ստեղծման մեջ Նատալյա Մեսչյանինովայի մասնակցությունն է նաև պատճառներից մեկը։
— Անկասկած, Մեսչյանինովայի մասնակցությունը հիմնական պատճառներից մեկն է:
Հենց նա բերեց այս ֆիլմ իր ուրույն ձեռագիրը: Ինձ համար սա նորովի մոտեցում էր սցենարին: Մի կողմից ցանկանում էի ստեղծել վառ արտահայտված վավերագրական մթնոլորտ, վավերագրական արհեստականորեն «չսանրված» հերոսներով ու կենցաղով, մյուս կողմից ցանկանում էի, որպեսզի ֆիլմն ունենար ժանրային կառուցվածք՝ դրամա և մելոդրամա: Խնդիրը հենց այս միաձուլության մեջ էր. համատեղել ժանրային կանոններով պատումը վավերագրական տեսակի նկարահանումների հետ:
-Քանի որ գրեթե բոլորը նշում են Ձեր դերասանների տպավորիչ, համոզիչ ու Ձեր նշած վավերագրական դերասանական խաղը, որի ևս մեկ ամրապնդում դարձավ Յացենկոյի մրցանակը Կարլովի Վարիում, հետաքրքիր է արդյո՞ք ի սկզբանե փնտրում էիք հենց այս տիպաժները, թե՞ այլ դերասանների դեպքում նույնպես հնարավոր կլիներ ստանալ այդ ազդեցությունը։
— Ոչ մի դեպքում: Ես չեմ հավատում ռեժիսուրայի նմանատիպ հզորությանը: Ալեքսանդր Յացենկոյին ես գիտեի շատ վաղուց, սակայն այս անգամ ստեղծվեց մի դժվարություն, որը կապված էր այն հանգամանքի հետ, որ իմ պատկերացրած կերպարը 28-29 տարեկան է, մինչդեռ Յացենկոն մոտ տասը տարով մեծ է այդ տարիքից:
Եվ ես մոտ կես տարի փնտրում էի իմ՝ ավելի երիտասարդ, Սաշային: Արդյունքում տեղի ունեցավ երկու բան. նախ՝ ես չգտա ավելի երիտասարդ Սաշայի ու հասկացա, որ իրականում Օլեգը պետք է լինի ավելի մեծ՝ այսինքն` այնքան, որքան որ Սաշան է հիմա:
Կնոջ կերպարի հետ նույնպես կար խնդիր, որը դրել էի իմ և դերասանուհու առջև, այն է՝ ստեղծել ոչ թե հերոսի կնոջ կերպար, այլ առանձին հերոս՝ իր յուրահատկությամբ ու ինդիվիդուալիզմով մյուս հերոսին չզիջող: Եվ հենց դա հաջողվեց Իրինա Գորբաչյովային:
-Որքանո՞վ է «հեփի էնդը » ռիսկային լուծում հեղինակային կինոյում: Չկա արդյո՞ք վախ, որ լավ ավարտը ֆիլմն, ամեն դեպքում, դարձնում է քիչ ազդեցիկ հանդիսատեսների հիշողություններում։
— Մենք մինչև վերջ չենք ստեղծել հեղինակային կինո, մենք ցանկանում էինք նկարահանել ժանրային ֆիլմ: Բացի այդ, այս պատմությունը չէր կարող ունենալ այլ ավարտ, քանի որ այդ դեպքում անիմաստ կստացվեր մեր երկու ժամանոց պատմությունը:
-Ժամանակակից կինոքննադատության մեջ ընդունված է անգամ ժանրային կինոն առաջին հերթին վերլուծել քաղաքական համատեքստում: Ինքներդ Ձեզ համարո՞ւմ եք ապաքաղաքական ռեժիսոր և արդյո՞ք կողմ եք, որ Ձեր ֆիլմը դիտարկվի հենց այդ տեսանկյունից։
— Այդ տեսակետից ինձ շատ է դուր գալիս իմ ֆիլմի կերպարը, որին մարմնավորել է Յացենկոն: Նա բացարձակ ապաքաղաքական կերպար է: Նա ամբողջովին անտարբեր է ցանկացած բարեփոխումների, իշխանության, ղեկավարության ու նման բաների հանդեպ: Նրան կարելի է բախտավոր համարել, քանի որ նա զբաղվում ճիշտ այն գործով, որով պիտի զբաղվեր:
Նա այդ առումով շատ երջանիկ է ու ազատ: Բայց արի ու տես, որ այդ դեպքում և գուցե հենց այդ պատճառով ղեկավարությունն է սկսում նկատել նրան և նրա ազատությունն ու անտարբերությունը ղեկավարության հանդեպ ինքնին ու ակամա սկսում է մտնել ղեկավարության ու նրանց կողմից իրականացվող բարեփոխումների մեջ:
Այդ առումով՝ ազատ, բայց ղեկավարության հանդեպ անտարբեր անհատները հաճախ համակարգի համար է՛լ ավելի վտանգավոր են, քան այլախոհները: Այլախոհը հստակ կողմնորոշում ունի իր պայքարում ու տեսնում է ամեն ինչ իր այդ կողմնորոշման տեսանկյունով, իսկ սովորական այն քաղաքացին, որն ապրում է իր ազատ, բնականոն հունով ու գիտակցաբար ընդգրկված չէ այդ պայքարի մեջ՝ հիմնականում դառնում է այլախոհից էլ ավելի խորաթափանց, հետևաբար՝ համակարգի համար էլ ավելի վտանգավոր:
