ԵՐԵՎԱՆ, 11 հունվարի — Sputnik. ՀՀ մշակույթի նախարարությունը 2018 թվականին պատրաստվում է հայտ ներկայացնել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին Տյառնընդառաջ ու Վարդավառը ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցուցակում ներառելու համար։ Այս մասին Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցում ասաց ՀՀ մշակույթի փոխնախարար Արև Սամուելյանը։
Նրա խոսքով` Հայաստանն իր մշակութային քաղաքականությունն ունի, որի համաձայն էլ գործում է ու հայտ ներկայացնում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին։ Հաջորդ քայլը լինելու է հայտնի որևէ ծիսակատարություն ներկայացնելը։
«Մեծ աշխատանք է տարվել, մտադիր ենք այս տարի ներկայացնել Տրնդեզ ու Վարդավառ տոները, 2019 թվականին` հայ գիրը», — ասաց Սամուելյանը։
Բացի այդ, ինչպես նշեց փոխնախարարը, Դաքքան և Սինգապուրը պատրաստվում են հայտ ներկայացնել իրենց երկրներում գտնվող հայկական եկեղեցիները ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում ներառելու համար։
Նրա խոսքով` մտածել են նաև ժայռապատկերները ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին ներկայացնելու մասին, և մասնագետները եկել են մի ընդհանուր եզրակացության, որ պետք է ներկայացնել Սյունիքի Ուղտասար լեռան ստորոտի ժայռապատկերները։
Ինտերնացիոնալ հայտեր
Կան երկրներ, որոնք ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին հայտ են ներկայացնում իրենց տարածքում բնակվող ազգային փոքրամասնություններին պատկանող որևէ օբյեկտի համար։
Սամուելյանի խոսքով` ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն ողջունում է բազմազգ հայտերը։
«Ամենահայտնի օրինակը բազեներով որսն է։ Ներկա պահին հայտ են ներկայացրել միաժամանակ 13 պետություն, և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն 2016 թվականին որսի այդ տեսակը ներառել է մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում», — նշեց Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը։
Հայտը բաց է, և շատ երկրներ կարող են մասնակցել այդ կոլեկտիվ աշխատանքին։
Բազեով որսի հայտ ներկայացրած երկրներ ցանկում են Ղազախստանը, ԱՄԷ-ն, Ավստրիան, Բելգիան, Չեխիան, Ֆրանսիան. Գերմանիան, Հունգարիան, Իտալիան, Կորեան, Մոնղոլիան, Մարոկոն, Պակիստանը, Պորտուգալիան, Քաթարը, Սաուդյան Արաբիան, Իսպանիան, Սաուդիան Արաբիայի Հանրապետությունը։
Ինչպես նշեց Սամուելյանը, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին հայտ ներկայացնելն այդքան էլ հեշտ չէ. մեծածավալ աշխատանք է պահանջվում, որը կարելի է համեմատել ատենախոսության պաշտպանության հետ։
Նա ավելացրեց, որ հայ մասնագետներն արդեն այսօր կարող են տեղեկություն ստանալ պոտենցիալ հայտերի մասին, այսինքն քննարկումը կարելի է սկսել հենց հիմա։ Եթե հայկական կողմն իրեն հետաքրքրող հայտ տեսնի, կարող է անհապաղ արձագանքել և իր նկատառումներն ու նկատողություններն ուղարկել։
Մշակույթի նախարարությունը արտգործնախարարության հետ համատեղ մշտապես աշխատում է այդ ուղղությամբ։
Հարևան տոլման
2017 թվականի դեկտեմբերին տոլմայի ադրբեջանական բաղադրատոմսը ներառվեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցուցակում, ինչը մեծ աղմուկ բարձրացրեց հայ հասարակության շրջանում։
«Հայկական պատվիրակությունն իր ելույթի ժամանակ հայտնել էր իր տեսակետն ու ներկայացրել իր դիրքորոշումը։ Տոլմայի ադրբեջանական բաղադրատոմսը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցուցակում ներառելու վերաբերյալ մեր որոշ նկատողությունները հաշվի էին առնվել, սակայն որոշ մեկնաբանություններ չէին ընդունվել։ Օրինակ` մենք նշել էինք, որ այդ հայտի հեղինակներից մեկը ՀԿ-ի անդամ է, որը հայտնի է իր հակահայկական և ռասիստական ելույթներով», — ասաց Սամուելյանը։
Նրա խոսքով` նման բան հայկական կողմն ընդունել չէր կարող։
«Մենք ուզում էինք, որ այդ հայտը չեղարկվի։ Բայց նման բան տեղի չունեցավ, այդ պատճառով Հայաստանը չքվեարկեց այդ հայտի համար», — ավելացրեց փոխնախարարը։
«Ինչ վերաբերում է հայկական «Քոչարիին», այդ կապակցությամբ որևէ մեկնաբանություն չի եղել, և հայտն ընդունվել է առանց որևէ փոփոխությունների` ի տարբերություն տոլմայի վերաբերյալ հարևան երկրի ներկայացրած հայտի», — ասաց Սամուելյանը։
Նա ավելացրեց, որ խաչքարն ու լավաշը նույնպես ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական արժեքների ցուցակում, ինչը հարևան Ադրբեջանի սրտով չէ։ Ադրբեջանցիները փորձել են իրենցով անել նաև դրանք։ Օրինակ` ադրբեջանական կողմը փորձել է խաչքարը ներկայացնել որպես «խաչդաշ», ինչը սակայն չի անցել։
