ԵՐԵՎԱՆ, 3 փետրվարի — Sputnik. «Զվեզդա» հեռուստաալիքը պատմել է, թե ինչպես է Համազասպ Բաբաջանյանի հրամանը փրկել հազարավոր բեռլինցիների կյանքը։ «Բանակի լեգենդներ» ծրագրի ընթացքում ներկայացվել են 1945թ–ի ապրիլի 16–ից մայիսի 2–ը տեղի ունեցած իրադարձությունները, երբ Բեռլինում ռեյխսթագի գրոհին զուգահեռ սկսվել է ռեյխկանցլերի նստավայրի գրոհը։ Այդ ժամանակ 11–րդ գվարդիական տանկային կորպուսի գնդապետ Համազասպ Բաբաջանյանն առաջարկել է գլխավոր կառավարական շենքը գրոհել գետնի վրայով և տակով, որտեղ այդ ժամանակ թաքնվել է նացիստական Գերմանիայի բարձրագույն ղեկավարությունը և անձամբ Հիտլերը։
«Յուրի Օզերովի» «Ազատագրում. վերջին գրոհը» կինոպատումի եզրափակիչ ֆիլմում ներկայացված դրվագը սցենարիստների հորինածը չէ», – պատմում է ծրագրի հաղորդավար Ալեքսանդր Մարշալը։
Վերոհիշյալ դրվագում ֆիլմի հերոսներից մեկն առաջարկում է գերի վերցնել Հիտլերին։ Իրականում այդպես էլ կլիներ, եթե գրոհը կայանար, որովհետև ռեյխկանցլերին հասնելուն մնացել էր ընդամենը 200 մետր։
Գրոհային խմբերի հրամանատարը, որն առաջ է շարժվել գետնի տակով, զեկուցել է գնդապետ Բաբաջանյանին, որ գերմանացիները պայթեցրել են Լանդվեր ջրանցքի ջրարգելակները, և թունելները լցվում են ջրով, բայց խաղաղ բնակիչներն ու վիրավորները ռմբակոծություններից պատսպարվելու համար թաքնվել են մետրոյի կայարաններում, լսվել են օգնության ճիչեր։
Հրամանատարը հարցրել է` ի՞նչ անել. փորձել առաջ շարժվե՞լ, թե՞ վերև բարձրանալ ու միանալ վերգետնյա գրոհին։ Բաբաջանյանը հրամայել է դադարեցնել գրոհային խմբերի առաջխաղացումը և օգնել բնակչությանը։
«Ավելի ուշ, երբ Համազասպ Բաբաջանյանն արդեն դարձել էր զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ, նրան հարցրել են, թե ինչու է այդպես վարվել։ Եթե նա շարունակեր գրոհը և գրավեր ռեյխկանցլերի նստավայրը, պատերազմը մի քանի ժամ շուտ կավարտվեր, իսկ նա կվայելեր այդ պատերազմին վերջակետ դրած մարդու համբավը։ Ապագա մարշալը պատասխանել է` այլ կերպ վարվել պարզապես չէր կարող», – պատմում է հաղորդավարը։
Արցախյան գյուղի «էշի մահը»․ ինչ չգիտեինք մեծ մարշալ Բաբաջանյանի մասին
Ֆիլմում պատմում են նաև Համազասպի մանկության մասին։ Բաբաջանյանների ընտանիքում յոթ երեխա է եղել` երեք որդի և չորս դուստր, ծնողները դժվարությամբ են պահել նրանց։ Անասնապահությամբ հայտնի Չարդախլուում (Բաբաջանյանի հարազատ գյուղը` խմբ.) ապրող ընտանիքն անասուն է պահել։
«Տանը Համազասպին կարճ ասում էին` Համո։ Բնությունը նրան բարձր հասակով չէր օժտել, բայց բռնկուն բնավորության և կատաղի քաջության պատճառով նրանից վախենում էին նույնիսկ ավագ երեխաները։ Տղային «սանձել» է տեղի չոբանը, որն օգնական է դարձրել Համոյին», – ասում է Ալեքսանդր Մարշալը։
Պատմում են, որ մի անգամ Համազասպը հարվածել է անընդհատ նվնվացող տղայի վզակոթին ու իսկույն փայտով հարված ստացել մեջքին։ «Մենք տղամարդ ենք, – ասել է չոբանը, – տղամարդիկ պաշտպանում են թույլերին»։
Պաշտպան լինելը դարձել է ԽՍՀՄ հերոս Բաբաջանյանի ճակատագիրը։
Անմահ գունդը. հայերի հաղթանակների պատմությունները
1945թ–ի հունիսի 11–ին 11–րդ գվարդիական տանկային կորպուսին շնորհվել է «Բեռլինյան» անվանումը, իսկ նրա հրամանատար, գնդապետ Բաբաջանյանը դարձել է Խորհրդային Միության կրկնակի հերոս։
Հետո Բաբաջանյանին շնորհվել է գեներալի, իսկ 1967թ–ին` զրահատանկային զորքերի մարշալի կոչում։
Խիզախ մարշալ Բաբաջանյանը, կամ Թուրքիայում հայկական Սև հովազի համարձակությունը
