ԵՐԵՎԱՆ, 31 մարտի — Sputnik. National Geographic ամսագիրը հինգ ականատեսի հիշողությունների որոշ դրվագների հիման վրա պատմում է անցյալ դարասկզբին հայերի նկատմամբ թուրքերի իրականացրած վայրագությունների մասին։
«Սկսած 1915 թվականից Թուրքիայի տարածքում բնակվող 500-ից մինչև 1.5 մլն ներկայիս էթնիկ հայ սպանվել կամ արտաքսվել է իր պատմական հողերից, որտեղ նրանք թուրքերի հետ խաղաղ ապրում էին հարյուրամյակներ շարունակ։ Հայերն այն ցեղասպանություն են անվանում, թուրքերն ասում են, որ սա մեծ պատերազմի հետևանք էր, որտեղ շատ էթնիկ խմբեր, այդ թվում` թուրքեր են տուժել», — ասվում է National Geographic-ի տեսանյութին կից նյութերում։
Ցեղասպանության ականատես հինգ անձինք հիշում են այն սարսափները, որոնց հետ բախվել են` հեռանալով իրենց հայրենիքից դեռ մանուկ հասակում, հիշում են, թե ինչպիսին էր կյանքը տեղահանությունների ժամանակ։
Վարազդատ Մանուկյան. «Սա այն դեպքը չէ, որը հնարավոր է մոռանալ։ Նրանք սպանել են 1.5 մլն հայ։ Հիշողությունները տանջալից են։ Նրանք մեզ գետնին էին գցում ու տրորում։ Մենք կարողացանք թաքնվել։ Նրանք մեզ չսպանեցին…
Ինչ-որ մեկի տունը, ինչ-որ փողոց։ Ինչպիսի՞ն կարող է լինել թափառաշրջիկի կյանքը։
Նեկտար Ալատուզյան. «Թուրքիայում մենք հրաշալի այգիներ ունեինք։ Դա այդպիսի հող էր… Մեզ տեղահանեցին` ասելով` հայերը պետք է լքեն այս հողերը…»։
Մովսես Հանեշյան. «1915 թվականին թուրքերը հարձակվեցին մեզ վրա, ցանկացան սպանել, կոտրել և ոչնչացնել։ Մեզ հավաքեցին և արտաքսեցին։
Հայրս բռնել էր ձեռքս, ես փոքր երեխա էի։ Թուրքերը մեզ ծեծում էին զենքով, նաև նրանց, ովքեր քայլել չէին կարող։ Դաժան էր։ Մեզ Ֆրանսիան փրկեց»։
Ֆարհա Հակոբյան. «Մենք ոչինչ անել չէինք կարող։ Ես կորցրեցի հորս, մորս, եղբորս։ Նրանք բոլորը մահացան։ Նրանք չկան…»։
Մալաք Պապոյան. «Սովից ավելի վատ բան կարող է լինել միայն սովը։ Մեզ աղքատ դարձրին, ցեխի մեջ գցեցին ու թողեցին այդպես…»։
Հայոց ցեղասպանությունը ХХ դարի առաջին ցեղասպանությունն է։ Թուրքիան ավանդաբար մերժում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին շուրջ մեկուկես միլիոն հայերի զանգվածային ջարդեր իրականացնելու մեղադրանքները և չափազանց ցավագին է վերաբերում Արևմուտքի քննադատություններին։
Հայոց ցեղասպանության փաստը ճանաչել են բազմաթիվ երկրներ, մասնավորապես` Ուրուգվայը, Լիտվան, Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Իտալիայի խորհրդարանի ստորին պալատը, Գերմանիան, Հոլանդիան, Սլովակիան, Շվեդիան, Շվեյցարիան, ԱՄՆ 42 նահանգներ, ինչպես նաև Հունաստանի, Կիպրոսի, Արգենտինայի, Բելգիայի, Ուելսի խորհրդարանները, Կանադայի խորհրդարանի համայնքների պալատը և Լեհաստանի սեյմը, Վատիկանը, Եվրախորհդարանը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը։
