Ամալյա Պապյան, Sputnik.
1896 թվականին հունգարացիները նշում էին մադյարների 1000-ամյա հոբելյանը Դանուբ գետի ափին հաստատվելուց հետո, իսկ եթե ավելի պարզ արտահայտվեմ` հունգարների հայրենիք ձեռք բերելու հոբելյանը: Նշանավոր տարեթիվը տոնում էին մեծ շուքով և ճոխությամբ, չէ՞ որ 19-րդ դարի սկիզբը Ավստրո-հունգարական կայսրության լավագույն շրջանն էր բոլոր առումներով, կար գումար, լավ երկիր կառուցելու եռանդ, քաղաքակրթությանն ու համաշխարհային տեխնիկական նվաճումներին հետևելու մեծ ցանկություն:
Հենց հոբելյանի առթիվ կառուցվեց Բուդապեշտի «Հերոսների հրապարակը» և Եվրոպական մայրցամաքի առաջին գետնանցումը` որպես նվեր քաղաքացիներին: Մետրոպոլիտենի կառուցումը սկսվել է 1894 թվականին, և երկու տարի անց` 1896 թվականին, գետնափոր տրանսպորտը հանձնվեց շահագործման:
Եվրոպական մայրցամաքի ամենահին` բուդապեշտյան մետրոյի առաջին գծի երկարությունը մինչև 1973 թվականը 4,5 կմ էր, սակայն հերթական վերականգնողական աշխատանքների ժամանակ ավելացվեց ևս մեկ կայան, և հունգարական մետրոպոլիտենի M1, դեղին գծի երկարությունը դարձավ 5 կմ: Ընդհանուր հաշվով մետրոպոլիտենի առաջին գիծն ունի 11 կայան, յուրաքանչյուրի միջև ընկած տարածությունը մոտավորապես 400մ է:
Տարբերանշանով M1 մետրոպոլիտենի գիծը նման է մուլտֆիլմի դրվագի` կոկիկ, գողտրիկ: Այստեղ տիրող բարի մթնոլորտը ուղևորների մշտական ուղեկիցն է: Հին վագոնները սովորականից փոքր են (6 մ լայնությամբ և 2,75 մ բարձրությամբ), ինչը հատուկ շուք է տալիս այս կայաններին` ստեղծելով խաղալիքների մոլորակով շրջագայելու զգացողություն:
Այսօր տրանսպորտի «մետրոպոլիտեն» կոչվող տեսակը համարվում է ամենամատչելին ուղևորների համար, մինչդեռ մետրոյի ստեղծման սկզբնական շրջանում այն էլիտար տրանսպորտ էր համարվում: Հենց էլիտարության գաղափարից ելնելով էլ` Բուդապեշտի մետրոպոլիտենի առաջին գիծն անցնում էր միայն քաղաքի կենտրոնով և կայաններ ուներ բարձրաշխարհիկ համարվող մարդկանց ժամանցի վայրերի դիմաց միայն:
Դեղին գիծն այսօր էլ համարվում է էլիտար, M1-ի երթուղին է` Օպերա, Դանուբ գետ, առողջարար բաղնիք, պուրակ… Ճանապարհին ոչ մի գործարան չկա: Եվրոպական մայրցամաքի առաջին մետրոն 2002 թվականին հայտարարվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտպանության տակ գտնվող կառույց և հավանաբար ոչ միայն առաջինը լինելու պատճառով, այլ նաև որպես հեքիաթի պատառ պահպանելու փորձ` այս օրեցօր դաժանացող աշխարհում:
