Լիլիթ Հարությունյան, Sputnik Արմենիա
Ճիշտ են ասում, որ հայկական հետք կարելի է հայտնաբերել երկրագնդի ամենաանսպասելի անկյուններում, երբեմն էլ՝ ամենաանսպասելի արտահայտումներով։ «Հայերի ճանապարհորդությունները» գրքում, որը լույս է տեսել մի քանի տարի առաջ Սան-Ֆրանցիսկոյում, գրող, էսսեիստ, դրամատուրգ Ռաֆայել Հակոբջանյանը հենց այդ մասին է պատմում։
Կյանքի մեծ մասը ճամփորդություններին, մասնավորապես՝ ամերիկյան մայրցամաքով ճամփորդություններին նվիրած հեղինակն ընթերցողին պատմում է իր «հայկական» արկածների, ինչպես նաև ԱՄՆ-ում և աշխարհի այլ երկրներում մեր հայրենակիցների դերի և քիչ հայտնի փաստերի մասին։
Ռաֆայելը գրքում ներառված և չներառված մի քանի զվարճալի և շատ հետաքրքիր պատմություններ էլ մեզ է պատմում։
Աբրահամ Լինքոլնի «հայկական դիմագծերը»
Մի անգամ իմ «Ռուսները Սան Ֆրանցիսկոյում» աշխատանքն էի ներկայացնում Սիթի Հոլլ միջազգային սրահում։ Միջոցառմանը ներկա էին ոչ միայն քաղաքի այն ժամանակվա ղեկավարությունն ու քաղաքապետ Ուիլլի Բրաունը, այլև Ռուսաստանի գլխավոր հյուպատոս Յուրի Պոպովը։
Բացման խոսքն այսպես սկսեցի․«Երբ ես առաջին անգամ եկա Սան Ֆրանցիսկո, երկար կանգնեցի Աբրահամ Լինքոլնի արձանի առջև, որը տեղադրված է Սիթի Հոլլի մուտքի մոտ։ Եվ ինչ-որ հարազատ, հայկական բան տեսա ԱՄՆ-ի 16-րդ նախագահի կերպարում»։
Հավաքվածները ներողամտաբար ժպտացին, բայց ես հանգիստ ավելացրի, որ ամենևին չեմ պնդում, թե Լինքոլնը հայկական արմատներ է ունեցել։ Սակայն այդ արձանի քանդակագործը մաքուր հայ է։
Այսուայնտեղ լսվեց ամերիկացիների սիրելի «Really?»-ն։ Իսկապես, աշխարհի ամենագեղեցիկ քաղաքներից մեկում, Օգյուստ Ռոդենի, Բենիամինո Բուֆանոյի, Հենրի Մուրի աշխատանքների կողքին տեղ է գտնվել ծնունդով վանեցի Հայկ Բատիկյանի աշխատանքների համար։
Արմենիա գյուղը
Բելիզում իմ ճամփորդության ժամանակ տաքսու վարորդը հարցրեց․
-Որտեղի՞ց եք։
-Սան Ֆրանցիսկոյից։
-Բայց անսովոր առոգանություն ունեք։ Ծնունդով որտեղի՞ց եք,-պնդեց նա։
Պատասխանեցի, որ Հայաստանից եմ։ Նա լռեց և դադարեց հետս խոսել։ Փորձում էի հասկանալ, թե ինչ վատ բան եմ ասել։ Որոշ ժամանակ անց ինձ հասցրեց մի ոչ մեծ գյուղ և ասաց. «Կարծում եք, եթե ես վարորդ եմ, ուրեմն ապո՞ւշ եմ։ Ուզում եք ասել՝ այստեղի՞ց եք»։
Պարզվեց, որ գյուղը կոչվում է Արմենիա։ Այն այդպես են անվանել Արմենիա գավառից այստեղ տեղափոխված սալվադորցիները։
Ոստիկան էլ կա, ոստիկան էլ
2014թ․-ին ընկերոջս հետ Դիլիջան ենք գնում։ Ճանապարհային ոստիկանը կանգնեցրեց մեզ։ Ես նրան մի պատմություն պատմեցի, որն ինձ հետ պատահել է Միացյալ Նահանգներում։
Բանն այն է, որ ես ապրում եմ Սան Ֆրանցիսկոյում, իսկ որդուս ընտանիքը՝ Լոս-Անջելեսում։ Եվ ամեն ամիս ես նրանց հյուր եմ գնում։ Եվ ահա մի անգամ, գիշերվա ժամը երեքին սլանում եմ դատարկ մայրուղիով՝ ժամում 140 մղոն արագությամբ։ Հանկարծ ոստիկանը կանգնեցնում է (այդպես էլ չհասկացա, թե որտեղից հայտնվեց)։
Մոտենում է ինձ, ասում եմ`no English: Այդպիսի խորամանկություն կա։
Փորձում է ինձ հետ իսպաներեն խոսել, ես նորից․«No Spanish»։.
Հարցնում է, թե ինչ լեզվով եմ առհասարակ խոսում։ «Armenian»,-պատասխանում եմ։
Եվ հանկարծ լսում եմ․«Բարի երեկո, պարո՛ն»։ Եվ շարունակում է հայերեն․ «Տեսնում եմ, որ լավ մարդ եք, ախր ինչո՞ւ եք այդպիսի արագությամբ վարում... այս անգամ ակտ չեմ գրի։ Բայց մյուս անգամ պահպանեք ճանապարհային երթևեկության կանոնները»։
Պատմեցի այդ ամենը մեր դիլիջանյան ոստիկանին։ Նա ի սրտե ծիծաղեց և ասաց․«Բոց պատմություն էր։ Դե, ինձ էլ տուր, ինչքան սիրտդ կտա»...
Սիրելի կոմպոզիտորը
Սան Ֆրանցիսկոյում զբոսանքներից մեկի ժամանակ հանդիպեցի մի ծեր, ալեհեր, բայց շատ հմայիչ և լավ հագնված սևամորթի։ Նա նստած էր, ականջակալներն ականջին և անբռնազբոս տեսքով սիգար էր ծխում։
Երբ կողքով անցնում էի, գլխով արեց ինձ, ես էլ ի պատասխան գլխով արեցի նրան։ Հանեց ականջակալներն ու հարցրեց՝ արդյո՞ք ինձ որևէ բան է պետք։
Ես ասացի` ոչինչ պետք չէ, բայց հարցրի, թե ինչ է լսում այդպես հաճույքով։
-Իմ սիրելի կոմպոզիտորն է։ Բայց դուք, հավանաբար, չեք իմանա նրան։
-Անո՞ւնը։
-Ալան Հովհաննես։
Անհնար է փոխանցել, թե ինչ զգացի այդ պահին...
«Մաճառ 44»․ ինչպես Լոնդոնից եկած հայուհին բարեգործական ռեստորան բացեց Երևանում
Ցավալի անփութություն
Մի անգամ Հոլիվուդյան բուլվարով զբոսնելիս` հայտնաբերեցի, որ «Փառքի ծառուղուց» անհետացել է հայտնի դերասան, էպիզոդների հանճար Ակիմ Թամիրովի (Հովակիմ Թամիրյան) աստղը։ Պարզվեց, դա տեղի է ունեցել Բուլվարը վերակառուցելիս։
Իսկույնևեթ զանգեցի Հոլիվուդի առևտրային պալատ և հայտնեցի, որ «Փառքի ծառուղում» աստղերը ոչ միայն վառվում են, այլև մարում։ Սպառնացի, որ եթե Թամիրովի աստղը չվերականգնեն, ես մամուլի ասուլիս կհրավիրեմ։ Արդյունքում ինձ խոստացան, որ մեկ շաբաթ անց աստղը տեղում կլինի։ Այդպես էլ եղավ։
