ԵՐԵՎԱՆ, 19 նոյեմբերի — Sputnik. Հարավային Կովկասում և Առաջավոր Ասիայում բնակվող որոշ ազգեր երկար ժամանակ է՝ փորձում են ընդօրինակել այլ ժողովուրդների մշակույթը սեփականը հարստացնելու համար:
Հենց այսպես էլ «ադրբեջանցի» դարձան Նիզամի Գյանջևին (Աբու Մուհամեդդ Իլյաս իբն Յուսուֆը պարսկական պոեզիայի դասական — խմբ.) ու XII դարի իրանցի պոետ Խաքանի Շիրվանին, Sputnik Արմենիային տված հարցազրույցի ժամանակ ասաց Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ամբիոնի դասախոս Ահարոն Վարդանյանը:
Նա նշեց, որ Նիզամին ծնվել է Գանձակում, իսկ Շիրվանին` Շիրվանում: Այդ քաղաքներն այժմ գտնվում են Ադրբեջանի տարածքում:
Ո՞վ է Խաքանի Շիրվանին
Ահարոն Վարդանյանի խոսքով՝ Շիրվանու ծագման հարցը մինչև այսօր էլ քննարկվում է:
Որոշ գիտնականներ պնդում են, որ նա ծնվել է Ադրբեջանի Շիրվան քաղաքում: Աֆզալադդին Իբրահիմ իբն Ալի Խաքանի Շիրվանին, որն ավելի հայտնի է որպես Խաքանի Շիրվանի կամ պարզապես Խաքանի` XII դարի պարսիկ բանաստեղծ է, շիրվանշախի Մանուչեհր Քեսրանիդ III պալատական բանաստեղծ, մինչ մոնղոլական ժամանակաշրջանի քասիդի վերջին մեծ բանաստեղծը:
«Մեծ բանաստեղծ Խաքանի Շիրվանիին, նրա ստեղծագործություններին և աշխատանքների ուսումնասիրությանը նվիրված միջոցառմանը քննարկվեց նաև Խաքանիի ծննդավայրի հետ կապված հարցը», — ասաց Վարդանյանը:
Նրա խոսքով` հայ իրանագետ Արտեմ Տոնոյանն ուսումնասիրում է Շիրվան քաղաքի բարբառներից մեկը, ինչը թույլ կտա բացահայտել Շիրվանու ծննդավայրի գաղտնիքը:
Հայ գիտնականների ուսումնասիրությունները
«Իմ գիտահետազոտական աշխատանքը, որը կոչվում է ««Թուրք» եզրույթը Խաքանիի ստեղծագործություններում», նվիրված է հենց XII դարի բանաստեղծին: Իսկ դա այն ժամանակաշրջանն էր, երբ թուրքերը նոր էին Կովկասի և Արևմտյան Իրանի տարածք հասել: Հենց այդ ժամանակ էլ նրանք սկսեցին մեր տարածքում հիմնավորվել», — ավելացրեց Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը:
Ահարոն Վարդանյանի խոսքով՝ ինքը որոշել է ուսումնասիրել բանաստեղծի ստեղծագործություններում «թուրք» եզրույթը, որովհետև հետաքրքրել է, թե ինչ է բանաստեղծը գրել կոնկրետ թուրքերի մասին, որոնք նրան ադրբեջանցի են կնքել:
«Զարմանալի չէ, որ Խաքանին լավ չէր արտահայտվում թուրքերի վերաբերյալ: Ադրբեջանական պետության արշալույսին հայտնի անուններից շատերը սեփականացվեցին, ու «ադրբեջանցի» դարձան Նիզամի Գյանջևին (Աբու Մուհամեդդ Իլյաս իբն Յուսուֆը պարսկական պոեզիայի դասական — խմբ.) և Խաքանի Շիրվանին», — ասաց Վարդանյանը:
Նա նաև նշեց, որ Շիրխանին դրական էր արտահայտվում Հայաստանի մասին, հաճախ էր ճանապարհորդում մեր երկրում և գրում, որ «Հայաստանը դրախտային երկիր է, ուր կարելի է գալ և հանգստանալ»:
