1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ին մեկ հարց կար քվեաթերթիկներում. «Համաձա՞յն եք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը լինի անկախ, ժողովրդավարական հանրապետություն` ԽՍՀՄ կազմից դուրս»: Եվ պատասխանը միանշանակ էր, առանց կասկածների. հայերը Հայաստանում «այո» են ասում անկախությանը:
Հանրաքվեին մասնակցելու իրավունք ունեցող 2 մլն 163 հազար 967 մարդուց քվեարկությանը մասնակցել էր 2 մլն 56 հազար 792-ը, այսինքն՝ քաղաքացիների 95,5 տոկոսը: Անկախ ապրելուն կողմ էր քվեարկել 2 մլն 42 հազար 617 մարդ, դեմ` ընդամենը 0,46 տոկոսը:
Հայաստանն անկախ հռչակվեց Գերագույն խորհրդում հանրաքվեից երկու օր անց: Մեկ դարի ընթացքում սա Հայաստանի երկրորդ անկախությունն էր: Առաջինը 1918 թվականի մայիսին էր:
Ժամանակակից պատմաբաններից շատերի համար 90-ականներն ուղղակի այդ անկախությունը նվիրեցին հայությանը: Խնդիրն, ուստի, հիմնականն էր և միակը` այնպես անել, որ Հայաստանի երկրորդ անկախությունը չունենա առաջինի ճակատագիրը: Հայաստանի առաջին հանրապետությունն ապրեց միայն 2 տարի: Մերը` արդեն 26:
Անկախության 26-րդ տարին Հայաստանում կապրեն կառավարման այլ` խորհրդարանական համակարգով։ Եթե անկախության առաջին փուլում կարևորը պատերազմը տանելն ու հաղթելն էր, բանակի ձևավորումն ու երկրաշարժի հետևանքները մեղմացնելը, հիմա այլ խնդիրներ կան: Առաջին սահմանադրությունը Հայաստանն ընդունեց 1995 թվականին: 2003-ին այն դրվեց փոփոխության,բայց չընդունվեց: 2005-ին այն արդեն դարձյալ հանրաքվեով փոփոխվեց: Բայց կարևորագույն ու, ինչպես ասում են, գլխավոր փոփոխությունը միայն 2016-ին կատարվեց: Հայաստանը կառավարման համակարգը փոխեց ու հիմա պիտի առաջ շարժվի նոր իրողություններով` ապացուցելով անկախ ու ժողովրդավար ապրելու իր իրավունքը: Իրավունք, որը Հայաստանինն է պատմականորեն ու անշրջելի է դարերի համար:
