https://arm.sputniknews.ru/20221031/gazprvom-bakteria-hajazgi-kensabany-hajastanum-uzum-e-zargacnel-gitutjan-nvor-tshjugh-50535609.html
«Գազպրոմ բակտերիա». հայազգի կենսաբանը Հայաստանում ուզում է զարգացնել գիտության նոր ճյուղ
«Գազպրոմ բակտերիա». հայազգի կենսաբանը Հայաստանում ուզում է զարգացնել գիտության նոր ճյուղ
Sputnik Արմենիա
Անվանի կենսաբան Կարապետ Անդրանիկյանն ուսումնասիրում է Երկիր մոլորակի բակտերիաների «արտադրական պոտենցիալը», որը գրեթե անսահմանափակ է. միկրոօրգանիզմները կարող են... 31.10.2022, Sputnik Արմենիա
2022-10-31T08:55+0400
2022-10-31T08:55+0400
2022-10-31T08:55+0400
գիտնական
հայ
կարապետ անդրանիկյան
հայաստան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/07e6/0a/0d/49730888_0:0:1601:901_1920x0_80_0_0_61142a0e29e387aae1232e858e94d589.jpg
Տարբեր բակտերիաների միջոցով կարելի է ստանալ կենսավառելիք և արժեքավոր նյութեր (ֆերմենտներ, ամինաթթուներ և այլն)։ Սրանում համոզված է աշխարհում ճանաչված կենսաբան Կարապետ Անդրանիկյանը (Անդրանիկեան)։Անդրանիկյանը ծնվել է Հորդանանում, սովորել և դասավանդել Գերմանիայում։ Այժմ նա ղեկավարում Համբուրգի տեխնոլոգիական համալսարանի տեխնիկական միկրոկենսաբանության ինստիտուտը, խմբագրում է մի շարք ոլորտային գիտական հանդեսներ (Extremophiles և Marine Biotechnology)։Կենդանի համակարգիչ. Դոխոլյանի մշակումները կօգնեն սպանել քաղցկեղը և բուժել վարակներըՀայաստանի գիտության և տեխնոլոգիաների հիմնադրամի (FAST) աջակցությամբ Անդրանիկյանն ամրապնդել է իր կապերը Հայաստանի կենսաբանների հետ։ Վերջին տարիներին նրանք հրատարակել են երկու համատեղ հոդված այն մասին, թե ինչպես մանրէների միջոցով վերամշակել թափոններ։ Նրանց համատեղ աշխատանքներից մեկը վերաբերում է կաթի արդյունաբերության թափոնների վերամշակմանը. տեսականորեն դրանցից կարելի է արտադրել կենսաբանական պլաստիկ։Ով կաշխատի...Աշխարհում կան միլիոնավոր (եթե ոչ միլիարդավոր) բակտերիաներ, և նրանց մեջ կարելի է հայտնաբերել տարբեր «մասնագետներ»` թե՛ թափոն վերամշակող, թե՛ վառելիք կամ այլ նյութ արտադրող։ Այս «աշխատանքին» լավագույնս համապատասխանում են էքստրեմոֆիլ բակտերիաները (այնպիսիք, որոնք ապրում են էքստրեմալ պայմաններում` բարձր կամ ցածր ջերմաստիճաներում, շատ աղի կամ թթու միջավայրերում)։ Ջերմասեր բակտերիաների ֆերմենտները (նյութերը, որ նրանք արտադրում են իրենց «մարսողության» համար) շատ ավելի ակտիվ են ու դիմացկուն, քան սովորական պայմաններում ապրող բակտերիաներում։Դրանց ջերմասեր համարժեքները արդեն իսկ կարևոր նշանակություն ունեն բժշկությունում` շատ էֆեկտիվ կարողանում են արտադրել ԴՆԹ պոլիմերազա, որի վրա հիմնված է ՊՇՌ թեստերի տեխնոլոգիան։Մեջքդ ուղի՛ղ. հայ ծրագրավորողները «դաստիարակ» են ստեղծել համակարգչով աշխատողների համար«Այդպիսի բակտերիաները, բնականաբար, նույնը չեն աշխարհով մեկ, և Հայաստանի բնաշխարհում ևս իմաստ ունի որոնել մանրէներ, որոնք կունենան նոր հատկանիշներ։ Այդ որոնումը տրամաբանական կլինի կազմակերպել էքստրեմալ վայրերում` բարձր ջերմաստիճանային աղբյուրներում, լեռնային սառցադաշտերում և այլն», – ասում է գիտնականը։...Եվ ինչ կուտի«Բակտերիաներն արտադրում են մեթան և ջրածին (ավելորդ է բացատրել, թե որքան են դրանք կարևոր կանաչ էներգետիկայի համար, հատկապես երկրորդը)։ Գազ արտադրող բակտերիաները բնական պայմաններում կարող են վերամշակել օրգանական մնացորդներ (օրինակ` մեռած օրգանիզմների մնացորդներ)։ Սակայն շատ հեռանկարային է էներգիայի արտադրության համար օգտագործել ծովային ջրիմուռներ, որոնք պարունակում են շաքարներ, սպիակուցներ և մի շարք այլ օգտակար միացություններ, ու կարող են էներգիայի հարուստ աղբյուր դառնալ»,– նշում է Անդրանիկյանը։Ինչպիսին է լինելու էլեկտրամոբիլների շուկան Հայաստանի համարՋրածնի արտադրության համար հեռանկարային է օգտագործել ցիանոբակտերիաներ, իսկ մեթանի համար` արքեաներ (հնագույն միկրոօրգանիզմներ, որոնք ապրում են անթթվածին պայմաններում)։Կիրառելով գենային ինժեներիա` կարելի է ավելացնել միկրոօրգանիզմների արտադրողականությունը։ Արդեն իսկ հայտնաբերված են մի շարք բակտերիաներ, որոնք արտադրում են արժեքավոր ամինաթթուներ, բայց քիչ քանակությամբ։ Ակտիվացնելով բակտերիաների նյութափոխանակության համապատասխան գեները` կարելի է ակտիվացնել նրանց արտադրությունը։Հայաստանը` նոր կենտրոնFAST–ի շրջանակներում Անդրանիկյանն աջակցում է 8 գիտնականներից բաղկացած թիմին, որն ուսումնասիրում է բակտերիալ ֆերմենտացիայի տարբեր պրոցեսներ։Անդրանիկյանի ու նրա հայաստանցի կոլեգաների նպատակն է կատարելագործել այդ տեխնոլոգիաներն ու նախադրյալներ ստեղծել` Հայաստանում կառուցելու նոր սերնդի կենսաբանական ռեակտորներ (հնարավոր է` արհեստական բանականության օգտագործմամբ)։ Այս ծրագիրը կպահանջի տարբեր ոլորտների գիտնականներ և ինժեներներ, որոնք կարող են երկրի զարգացման շարժիչ ուժը դառնալ։
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2022
Արամ Գարեգինյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/1629/46/16294616_318:-1:1383:1065_100x100_80_0_0_cae4f7e4e625377d36ba17d54a97c61e.jpg
Արամ Գարեգինյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/1629/46/16294616_318:-1:1383:1065_100x100_80_0_0_cae4f7e4e625377d36ba17d54a97c61e.jpg
Լուրեր
am_HY
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Արմենիա
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Արամ Գարեգինյան
https://cdn.am.sputniknews.ru/img/1629/46/16294616_318:-1:1383:1065_100x100_80_0_0_cae4f7e4e625377d36ba17d54a97c61e.jpg
գիտնական, հայ, կարապետ անդրանիկյան, հայաստան
գիտնական, հայ, կարապետ անդրանիկյան, հայաստան
«Գազպրոմ բակտերիա». հայազգի կենսաբանը Հայաստանում ուզում է զարգացնել գիտության նոր ճյուղ
Անվանի կենսաբան Կարապետ Անդրանիկյանն ուսումնասիրում է Երկիր մոլորակի բակտերիաների «արտադրական պոտենցիալը», որը գրեթե անսահմանափակ է. միկրոօրգանիզմները կարող են արտադրել կենսաբանական վառելիք և պլաստիկ, վիտամիններ և ամինաթթուներ։
Տարբեր բակտերիաների միջոցով կարելի է ստանալ կենսավառելիք և արժեքավոր նյութեր (ֆերմենտներ, ամինաթթուներ և այլն)։ Սրանում համոզված է աշխարհում ճանաչված կենսաբան Կարապետ Անդրանիկյանը (Անդրանիկեան)։
Անդրանիկյանը ծնվել է Հորդանանում, սովորել և դասավանդել Գերմանիայում։ Այժմ նա ղեկավարում Համբուրգի տեխնոլոգիական համալսարանի տեխնիկական միկրոկենսաբանության ինստիտուտը, խմբագրում է մի շարք ոլորտային գիտական հանդեսներ (Extremophiles և Marine Biotechnology)։
Հայաստանի գիտության և տեխնոլոգիաների հիմնադրամի (FAST) աջակցությամբ Անդրանիկյանն ամրապնդել է իր կապերը Հայաստանի կենսաբանների հետ։ Վերջին տարիներին նրանք հրատարակել են երկու համատեղ հոդված այն մասին, թե ինչպես մանրէների միջոցով վերամշակել թափոններ։ Նրանց համատեղ աշխատանքներից մեկը վերաբերում է կաթի արդյունաբերության թափոնների վերամշակմանը. տեսականորեն դրանցից կարելի է արտադրել կենսաբանական պլաստիկ։
Աշխարհում կան միլիոնավոր (եթե ոչ միլիարդավոր) բակտերիաներ, և նրանց մեջ կարելի է հայտնաբերել տարբեր «մասնագետներ»` թե՛ թափոն վերամշակող, թե՛ վառելիք կամ այլ նյութ արտադրող։ Այս «աշխատանքին» լավագույնս համապատասխանում են էքստրեմոֆիլ բակտերիաները (այնպիսիք, որոնք ապրում են էքստրեմալ պայմաններում` բարձր կամ ցածր ջերմաստիճաներում, շատ աղի կամ թթու միջավայրերում)։ Ջերմասեր բակտերիաների ֆերմենտները (նյութերը, որ նրանք արտադրում են իրենց «մարսողության» համար) շատ ավելի ակտիվ են ու դիմացկուն, քան սովորական պայմաններում ապրող բակտերիաներում։
Ցածր ջերմաստիճաններում ապրող բակտերիաները ևս ունեն առավելություններ. քանի որ դրանք ակտիվ են ցածր ջերմաստիճաններում, կարող են էներգիա խնայել. դրանցով կարելի է լվացք անել սառը ջրում կամ սնունդ արտադրել առանց տաքացման։ Այժմ Անդրանիկյանի թիմը Համբուրգում հետազոտում է +4-ից 10 աստիճանի տակ ակտիվացվող բակտերիաներ։
Դրանց ջերմասեր համարժեքները արդեն իսկ կարևոր նշանակություն ունեն բժշկությունում` շատ էֆեկտիվ կարողանում են արտադրել ԴՆԹ պոլիմերազա, որի վրա հիմնված է ՊՇՌ թեստերի տեխնոլոգիան։
«Այդպիսի բակտերիաները, բնականաբար, նույնը չեն աշխարհով մեկ, և Հայաստանի բնաշխարհում ևս իմաստ ունի որոնել մանրէներ, որոնք կունենան նոր հատկանիշներ։ Այդ որոնումը տրամաբանական կլինի կազմակերպել էքստրեմալ վայրերում` բարձր ջերմաստիճանային աղբյուրներում, լեռնային սառցադաշտերում և այլն», – ասում է գիտնականը։
«Բակտերիաներն արտադրում են մեթան և ջրածին (ավելորդ է բացատրել, թե որքան են դրանք կարևոր կանաչ էներգետիկայի համար, հատկապես երկրորդը)։ Գազ արտադրող բակտերիաները բնական պայմաններում կարող են վերամշակել օրգանական մնացորդներ (օրինակ` մեռած օրգանիզմների մնացորդներ)։ Սակայն շատ հեռանկարային է էներգիայի արտադրության համար օգտագործել ծովային ջրիմուռներ, որոնք պարունակում են շաքարներ, սպիակուցներ և մի շարք այլ օգտակար միացություններ, ու կարող են էներգիայի հարուստ աղբյուր դառնալ»,– նշում է Անդրանիկյանը։
Ջրածնի արտադրության համար հեռանկարային է օգտագործել ցիանոբակտերիաներ, իսկ մեթանի համար` արքեաներ (հնագույն միկրոօրգանիզմներ, որոնք ապրում են անթթվածին պայմաններում)։
Կիրառելով գենային ինժեներիա` կարելի է ավելացնել միկրոօրգանիզմների արտադրողականությունը։ Արդեն իսկ հայտնաբերված են մի շարք բակտերիաներ, որոնք արտադրում են արժեքավոր ամինաթթուներ, բայց քիչ քանակությամբ։ Ակտիվացնելով բակտերիաների նյութափոխանակության համապատասխան գեները` կարելի է ակտիվացնել նրանց արտադրությունը։
FAST–ի շրջանակներում Անդրանիկյանն աջակցում է 8 գիտնականներից բաղկացած թիմին, որն ուսումնասիրում է բակտերիալ ֆերմենտացիայի տարբեր պրոցեսներ։
Անդրանիկյանի ու նրա հայաստանցի կոլեգաների նպատակն է կատարելագործել այդ տեխնոլոգիաներն ու նախադրյալներ ստեղծել` Հայաստանում կառուցելու նոր սերնդի կենսաբանական ռեակտորներ (հնարավոր է` արհեստական բանականության օգտագործմամբ)։ Այս ծրագիրը կպահանջի տարբեր ոլորտների գիտնականներ և ինժեներներ, որոնք կարող են երկրի զարգացման շարժիչ ուժը դառնալ։
